9.Sınıf Tarih Dersi (1. ÜNİTE TARİH VE ZAMAN) Özeti

Tarih ve Zaman

Tarih, insanların ve insan topluluklarının başlarından geçenleri kaydetme yoluyla edinilen bilgidir. Tarih, insan faaliyetlerinin, değişimlerin ve eserlerin zaman içindeki sıralamasını inceler. Tarih bilimi, geçmişle bugün arasındaki mesafeyi inceler ve tüm sosyal bilimlerin kaynak malzemesini oluşturur.

Tarih Biliminin Konusu

Tarih biliminin konusu, insan faaliyetleridir. Tarihin konusu zaman içindeki insan faaliyetleri, farklı etkilerle meydana gelen değişimler ve insan eylemlerinin sonucunda ortaya çıkan eserlerdir. Ayrıca doğa olayları, sonuçları itibariyle insanları etkilediği için tarihin kapsamı içerisinde yer alır.

Tarih Biliminin Kaynakları

• Birinci El Kaynaklar (Ana Kaynak): Olayın geçtiği döneme ait belge ve buluntulardır. Kitabe, abide, arkeolojik buluntu, para vb.
• İkinci El Kaynaklar: Olayın geçtiği döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından faydalanılarak meydana getirilen eserlerdir.
• Gerçek Eşya ve Nesneler: Arkeolojik buluntular ile tarihî eşya ve nesneler.

Tarih Biliminin Yöntemi

1. Konu ve sınırlılıklar belirlenir.
2. Literatür taraması yapılır.
3. Hipotez oluşturulur.
4. Kaynaklara gidilir.
5. Sınıflandırma, çözümleme, eleştiri ve sentez aşamaları uygulanır.

Tarih ve Diğer Bilimler

Tarih, başta edebiyat olmak üzere diğer sosyal bilimler ve fen bilimleriyle etkileşim hâlindedir. Tarih, geçmişle bugün arasındaki mesafeyi incelediği için tüm sosyal bilimlerin kaynak malzemesini oluşturur. Tarihçi; kaynaklardan edindiği bilgileri sıraya dizer, düzenler ve yorumlar.

Tarih Biliminin Önemi

Tarih, geçmişin izlerini bugünümüze taşır. Tarih, toplumların kültürlerini, geleneklerini ve değerlerini öğrenmemizi sağlar. Tarih, geçmişten ders çıkararak geleceğimizi daha iyi planlamamızı sağlar. Tarih, ulusal bilinci ve vatan sevgisini güçlendirir. Tarih, insanlığın ortak mirasını korur ve geliştirir.

Sonuç

Tarih, insanların ve insan topluluklarının başlarından geçenleri kaydetme yoluyla edinilen bilgidir. Tarih, insan faaliyetlerinin, değişimlerin ve eserlerin zaman içindeki sıralamasını inceler. Tarih bilimi, geçmişle bugün arasındaki mesafeyi inceler ve tüm sosyal bilimlerin kaynak malzemesini oluşturur.

Tarih bilimi hakkında video

Tarih hakkında bilgi veren web sitesi

Tarih Bilinci ve Millî Kimlik

Tarih bilinci, bir toplumun geçmişini ve kültürünü anlayarak kendini tanımlamasıdır. Millî kimlik ise, bir toplumun ortak değerlerini, kültürünü ve tarihini paylaşarak kendini tanımlamasıdır. Tarih bilinci ve millî kimlik, birbirini tamamlayan iki kavramdır.

Tarih Bilincinin Önemi

• Toplumların hafızasını oluşturur.
• Toplumların birlik ve beraberliğini sağlar.
• Toplumların geleceğini şekillendirir.
• Toplumların kültürünü ve değerlerini korur.
• Toplumların tarihî hataları tekrar etmesini önler.

Sonuç

Tarih bilinci ve millî kimlik, bir toplumun sağlıklı bir şekilde gelişmesi için olmazsa olmaz unsurlardır. Tarih bilinci olmayan bir toplum, hafızasını yitirmiş bir toplumdur. Millî kimlik olmayan bir toplum ise, kendini tanımlayamayan ve geleceğini belirleyemeyen bir toplumdur.

Tarihî Olaylara Bakış Açısı

Tarihî olaylar, yaşandıkları dönemin koşulları içerisinde değerlendirilmelidir. Bugünün bakış açısıyla geçmişteki olayları değerlendirmek, anakronizme yol açar. Anakronizm, tarihsel bir yanılgıdır.

Anakronizme Örnekler

• Osmanlıların coğrafi keşifleri iyi değerlendirememesini, bugünkü teknolojik gelişmeler bağlamında tartışmak.
• Balkanlar'daki halkların bugün Türkçe konuşmamasını, Osmanlıların başarısı veya başarısızlığı olarak yorumlamak.

Sonuç

Tarihî olayları değerlendirirken, anakronizme düşmemek gerekir. Olayları, yaşandıkları dönemin koşulları içerisinde değerlendirmek gerekir.

Tarihin Dönemlendirilmesi

Tarih, belirli dönemlere ayrılmıştır. Bu dönemlendirme, toplumların kendi tarihlerindeki önemli olayları esas alınarak yapılmıştır.

Batı Dünyasının Dönemlendirmesi

• İlk Çağ: MÖ 3200 - MS 375
• Orta Çağ: MS 375 - MS 1453
• Yeni Çağ: MS 1453 - MS 1789
• Yakın Çağ: MS 1789 - MS 1919
• Çağdaş Çağ: MS 1919 - günümüz

Türk Tarihinin Dönemlendirmesi

• Türklerin Orta Asya'da Yaşaması: MÖ 209 - MS 571
• Türklerin Göçleri ve İslamiyet'in Kabulü: MS 571 - MS 1071
• Büyük Selçuklu Devleti Dönemi: MS 1071 - MS 1243
• Anadolu Selçuklu Devleti Dönemi: MS 1071 - MS 1277
• Osmanlı Devleti Dönemi: MS 1299 - MS 1922
• Türkiye Cumhuriyeti Dönemi: MS 1923 - günümüz

Sonuç

Tarihin dönemlendirilmesi, olayları daha rahat incelemek, araştırmak ve öğrenmek için yapılır. Dönemlendirme, toplumların kendi tarihlerindeki önemli olayları esas alınarak yapılır.

• Tarih Bilinci ve Millî Kimlik
• Anakronizm
• Tarihin Dönemlendirilmesi

Takvim Sistemleri

Takvim sistemleri, insanların zamanı düzenli bir şekilde algılaması ve hayatlarını buna göre düzenlemesi için kullanılan sistemlerdir.

Ay Yılı ve Güneş Yılı

Takvim sistemleri, genellikle ay yılı veya güneş yılı esasına göre düzenlenir. Ay yılı, Ay'ın Dünya etrafındaki dönüş süresi olan 354 günü esas alır. Güneş yılı ise, Dünya'nın Güneş etrafındaki dönüş süresi olan 365 günü esas alır.

Türklerin Kullandığı Takvimler

• On İki Hayvanlı Türk Takvimi: Türklerin kullandığı ilk takvimdir ve güneş yılı esasına göre düzenlenmiştir. Bu takvimde yıllar, hayvan adları ile gösterilir.
• Hicrî Takvim: Türklerin İslamiyet'i kabul ettikten sonra kullandığı takvimdir. Bu takvimde başlangıç yılı, Hz. Muhammed'in hicret ettiği yıl (622) olarak kabul edilmiştir.
• Celâli Takvimi: Büyük Selçuklu Sultanı Celaleddin Melikşah'ın emriyle Ömer Hayyam başkanlığında kurulan bir astronomi heyetince hazırlanmıştır. Bu takvimde başlangıç yılı 1079 olarak kabul edilmiştir.
• Rûmî Takvim: Osmanlı Devleti'nde mali işlerin düzenlenmesi amacıyla kullanılmıştır. Bu takvimde başlangıç yılı 1 Mart 1326'dır.
• Miladi Takvim: Günümüzde dünyada en yaygın kullanılan takvimdir. Bu takvimin başlangıç yılı, Hz. İsa'nın doğumundan bir hafta sonrası olan 1 Ocak'tır.

Yüzyıl Hesaplamaları

Yüzyıl hesaplamalarında milat kavramı dikkate alınır. Hz. İsa'nın doğumundan önceki yıllara MÖ (milattan önce), sonrasına da MS (milattan sonra) denir. Yüzyıl kavramı ise, teorik olarak sonu çift sıfır ile biten bir yılda başlar ve yüz yıllık dönem anlamında kullanılır.

Sonuç

Takvim sistemleri, insanların zamanı düzenli bir şekilde algılaması ve hayatlarını buna göre düzenlemesi için kullanılan önemli bir araçtır. Farklı kültürler ve toplumlar, kendi ihtiyaçlarına göre farklı takvim sistemleri geliştirmişlerdir. Türkler de tarih boyunca yaşadıkları coğrafyaya göre kültürel, ekonomik ve dinî etkileşimlerin ürünü olarak çeşitli takvimler kullanmışlardır.