12.Sınıf Kimya Dersi (3. ÜNİTE ORGANİK BİLEŞİKLER) Özeti

Hidrokarbonlar

Hidrokarbonlar, sadece karbon ve hidrojen atomlarından oluşmuş moleküllerdir. Karbon ve hidrojen organik bileşiklerin temel elementleridir.

Sınıflandırma

Hidrokarbonlar aromatik ve alifatik olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Yapısında benzen halkası bulunanlar aromatik hidrokarbon, bulunmayanlar alifatik hidrokarbondur. Alifatik hidrokarbonların da doymuş ve doymamış olmak üzere iki türü bulunur. Hidrokarbonu oluşturan karbon atomları sadece tekli bağ bulunduruyorsa doymuş, pi bağı da içeriyorsa doymamıştır. Doymuş hidrokarbonlar alkanlar, doymamış hidrokarbonlar alkenler ve alkinlerdir.

Alkanlar

Alkanlar karbon ve hidrojenden oluşan moleküllerdir. Bu moleküllerin yapısındaki karbon atomlarının tamamı dört ayrı atomla dört sigma bağı yapar. Bu karbon atomlarının hepsi sp3 hibritleşmesi yaptığı için alkanlar doymuş hidrokarbonlardır. Doymuş oldukları için alkanların tepkimeye girme istekleri çok azdır. Bundan dolayı bu bileşiklere “etkinliği az” anlamında parafin adı verilmiştir.

Alkanlar düz zincirli, dallanmış ya da halkalı (siklo) yapıda olabilir. Düz zincirli ve dallanmış alkanların genel formülü CnH2n+2, halkalı alkanların genel formülü ise CnH2n şeklindedir.

Adı	Molekül Formülü	Yarı Açık Formülü
Metan	CH4	CH4
Etan	C2H6	CH3—CH3
Propan	C3H8	CH3—CH2—CH3
Bütan	C4H10	CH3—CH2—CH2—CH3
Pentan	C5H12	CH3—CH2—CH2—CH2—CH3

Adlandırma

Milyonlarca olduğu tahmin edilen organik maddelerin adlandırılması, uluslararası standardı sağlamak için Uluslararası Kuramsal ve Uygulamalı Kimya Birliği [International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC)] kurallarına göre yapılır.

IUPAC sisteminde alkanlar şu kurallara göre adlandırılır:

1. Moleküldeki en uzun karbon zinciri seçilir. Bu zincir, bileşiğin temel adını belirler.
2. Zincirdeki yan grupların bağlı olduğu karbon atomları en küçük numarayı alacak şekilde karbonlara numara verilir. Zincirin dışında kalan gruplara dal (yan grup) denir.
3. Yan gruplar zincire eşit uzaklıkta ise dallanmanın yoğun olduğu karbon atomu küçük numarayı alacak şekilde numaralandırma yapılır.
4. Eşit sayıda yan grup zincire aynı uzaklıkta ise alfabetik sıralamada öncelikli grubun bağlı olduğu karbon ato- mu küçük numarayı alacak şekilde numaralandırma yapılır.
5. Yan grupların bağlı olduğu karbon atomunun numarası ve yan grubun adı, aralarına çizgi (-) konularak yazılır. Karbon zincirine aynı gruptan birden fazla bağlanmışsa grubun bağlı olduğu karbon atomlarının numaraları arasına virgül konur. Grup adından önce Latince sayılar (di, tri, tetra vb.) yazılarak grup sayısı belirtilir.
6. Ana zincire bağlı olan gruplar alfabetik sıralamaya göre yazılır, varsa ön ekler alfabetik sıralamada dikkate alınmaz. Son olarak en uzun karbon zincirine karşılık gelen alkan adı yazılıp adlandırma tamamlanır.

Sikloalkanlar

Bir molekül formülündeki karbon atomlarının bir kısmının ya da tümünün halka oluşturacak şekilde bir araya gel- mesiyle oluşan doymuş hidrokarbonlara sikloalkan denir. Sikloalkanların genel formülü Cn H2n şeklindedir. Hal- kalı yapı, düz zincirin iki ucundaki karbonların hidrojen kaybederek birbirine bağlanmasıyla oluşur. Sikloalkanlar adlandırılırken halkadaki karbon sayısına karşılık gelen düz zincirli alkanın adının önüne siklo ön eki getirilir. Sikloalkanların en küçük üyesi üç karbonlu olan siklopropandır.

Adlandırma

1. Halkaya bağlı gruplardan alfabetik sıralamada önce gelen grup en küçük numarayı alacak şekilde karbon atomlarına numara verilir. Halkaya bir grup bağlı ise numaralandırmaya gerek yoktur.
2. Yan grupların bağlandığı karbon atomları en küçük numarayı alacak şekilde karbonlara numara verilir. Halkaya bağlı gruplardan alfabetik sıralamada önce gelen grup en küçük numarayı alacak şekilde karbon atomlarına numara verilir. Halkaya bir grup bağlı ise numaralandırmaya gerek yoktur.

Sonuç

Hidrokarbonlar, birçok organik bileşiğin temel yapı birimidir. Yapılarındaki karbon-hidrojen bağlarının sayısına ve türüne göre farklılık gösterirler.

Ek Kaynaklar

• Khan Academy: Introduction to Alkanes
• YouTube: Alkanes and Cycloalkanes

Organik Bileşikler: Alkanlar

Alkanlar, yalnızca karbon ve hidrojenden oluşan organik bileşiklerdir. Molekülleri apolar yapılıdır ve London etkileşimleri ile birbirlerine bağlanırlar.

Alkanların Özellikleri

Özellik	Açıklama
Fiziksel Hali	İlk dört üyesi oda koşullarında gaz, 5-17 karbonlu olanlar sıvı, 17'den büyük karbonlu olanlar ise katıdır.
Ergitme ve Kaynama Noktaları	Karbon sayısı arttıkça erime ve kaynama noktaları yükselir.
Çözünürlük	Apolar yapıya sahip oldukları için suda çözünmezler, ancak karbon tetraklorür ve benzen gibi apolar çözücülerde çözünürler.
Yoğunluk	Yoğunlukları sudan daha azdır.
Yanma	Yakıldıklarında CO2 ve H2O oluşurken büyük miktarda ısı açığa çıkar.
Yer Değiştirme Tepkimeleri	Isı veya ışık (ultraviyole) varlığında halojenlerle tepkimeye girerek alkil halojenürleri oluştururlar.

Alkanların Doğal Kaynakları ve Kullanım Alanları

Alkanların en önemli doğal kaynakları doğal gaz, petrol ve kömürdür. Doğal gazın %85-90'ı metandır. Petrol ise alifatik ve aromatik hidrokarbonların bir karışımıdır. Rafine edilerek çeşitli ürünlere dönüştürülür.

Alkanların Kullanım Alanları

• Isıtma yakıtı
• Otomobil yakıtı
• Jet yakıtı
• Dizel ve ısıtma yakıtı
• Kalorifer yakıtı
• Bitkisel yağ üretiminde çözücü

Alkanların Yapısal İzomerliği

Aynı molekül formülüne sahip ancak farklı yapı formüllerine sahip bileşiklere izomer bileşikler denir. Yapı izomerliği, karbon zincirinin farklı dizilişinden kaynaklanır. İzomer bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirinden farklıdır.

Zincir-Dallanma İzomerliği

Aynı karbon sayılı hidrokarbonların düz zincirli ve dallanmış hâlde yazılması ile zincir-dallanma izomerliği oluşur.

Alkanlar ile ilgili video Alkanlar ile ilgili diğer kaynak

Alkenler

Karbon atomları arasında en az bir tane ikili bağ (―C=C―) bulunduran hidrokarbonlara alken denir.

Alkenlerin Adlandırılması

• Düz zincirli alkenler adlandırılırken alkan adındaki -an yerine -en eki getirilir.
• Ayrıca -en eki yerine -ilen eki getirilerek alkenlerin yaygın adları da oluşturulabilir.
• Karbonlar arasında ikili bağ oluşabilmesi için alkenlerin ilk üyesinin 2 karbonlu olması gerekir.
• Alkenler IUPAC sistemine göre şu kurallara göre adlandırılır:
1. İkili bağ içeren en uzun karbon zinciri seçilir.
2. İkili bağ zincirin hangi ucuna yakınsa o uçtan başlanarak karbonlara numara verilir.
3. Ana zincire bağlı olan yan dalın karbon numarası ve grup adı yazılır. İkili bağın yeri (ikili bağlı karbonlardan küçük numaralı olan) ve zincire karşılık gelen alkenin adı yazılır.
4. İkili bağ zincire eşit uzaklıkta ise karbon zincirine bağlı olan yan dalın da küçük numarayı alması sağlanır.
5. Polialkenlerde ikili bağlar hangi uca yakınsa karbonlara o uçtan başlanarak numara verilir. İkili bağların yeri ayrı ayrı yazılır. İkili bağların sayısı, -en ekinden önce Latince sayılarla -dien, -trien şeklinde belirtilir.
6. Alkenler de alkanlar gibi halkalı yapıda olabilir. Halkalı alkenlere sikloalkenler denir. Sikloalkenler adlandırılırken numaralandırmaya ikili bağ karbonları en küçük numarayı alacak şekilde başlanır ve halkaya bağlı yan dallara küçük numaralar verilmesine dikkat edilir. Halka bir ikili bağ içeriyorsa ikili bağın yerinin belirtilmesine gerek yoktur.
7. Alkenden bir hidrojen çıkarıldıktan sonra kalan köke alkenil grubu adı verilir. Alkenil gruplarında numaralandırmaya hidrojenin çıkarıldığı karbondan başlanır.

Alkenlerin Fiziksel Özellikleri

• Alkenlerin fiziksel özellikleri genel olarak alkanların fiziksel özelliklerine benzer.
• Apolar yapılı oldukları için alken molekülleri arasında yalnızca London etkileşimleri gözlenir.
• Karbon sayısı arttıkça London etkileşimlerinin gücü artacağından kaynama sıcaklığı da artar.
• Molekülde dallanma arttıkça London etkileşimlerinin gücü ve kaynama sıcaklığı azalır.
• Su polar yapıda olduğundan alken molekülleri suda çözünmez.

Alkenlerin Kimyasal Özellikleri

• Alkenlerdeki ―C=C― ikili bağı kuvvetli sigma ve zayıf pi bağını içerir.
• Pi bağları tepkimeye daha kolay girdiği için alkenler katılma ve polimerleşme tepkimesi verir.
• Alkenlere H2 katılması; nikel, platin, paladyum elementlerinin katalizörlüğünde gerçekleşir.
• Alkenin yapısındaki pi bağı kırılır ve hidrojen atomları, bağı kırılan karbonlara bağlanır. Molekül doymuş hâle gelerek alkana dönüşür.
• Alkenler bromla da katılma tepkimesi gerçekleştirir.
• Bu tepkimede bromun karbon tetraklorürdeki kırmızı renkli çözeltisi kullanılır. Tepkime sırasında alkenin yapısındaki pi bağı kırılır ve brom atomları bağı kırılan karbonlara bağlanır.
• Doymamış hidrokarbonlar bromla tepkimeye girerek brom çözeltisinin kırmızı rengini ortadan kaldırır.
• Halojen asitleri, alkenlerin çift bağ karbonlarına katılarak alkil halojenürleri meydana getirir.
• Halojen asitleri gibi polar moleküller, asimetrik alkenlere Markovnikov Kuralı’na göre katılır.
• Bu kurala göre alkenlere halojen asidi katılırken çift bağlı karbonlardan hidrojeni çok olana hidrojen, az olana da halojen katılır.

Sonuç

Alkenler, günlük hayatımızda birçok alanda kullanılmaktadır. Plastik, deterjan, boya, ilaç gibi birçok ürünün üretiminde kullanılırlar.

Alkenler ve Alkinler

Alkenler ve alkinler, karbon-karbon çift veya üç bağı içeren doymamış hidrokarbonlardır. Alkenler, çift bağ içerirken, alkinler üçlü bağ içerir.

Alkenlerin Özellikleri

• Alkenler, alkandan daha reaktiftir.
• Alkenler, halojenlerle, su ve hidrojen ile reaksiyona girerek doymuş bileşikler verir.
• Alkenler, polimerleşebilir.
• Alkenler, yanıcıdır.

Alkinlerin Özellikleri

• Alkinler, alkenlerden daha reaktiftir.
• Alkinler, halojenlerle, su ve hidrojen ile reaksiyona girerek doymuş bileşikler verir.
• Alkinler, polimerleşebilir.
• Alkinler, yanıcıdır.

Alken ve Alkinlerin Kullanım Alanları

• Alkenler, plastik, çözücü ve yakıt olarak kullanılır.
• Alkinler, kaynak ve kesme işlemlerinde kullanılır.

Sonuç

Alkenler ve alkinler, organik kimyada önemli bileşiklerdir. Bu bileşikler, çeşitli endüstriyel işlemlerde ve günlük yaşamda kullanılır.

Ek Bilgiler * [Alkenler ve Alkinler Hakkında Daha Fazla Bilgi İçin](https://www.khanacademy.org/science/chemistry/organic-chemistry-v2/alkenes-and-alkynes/a/alkenes-and-alkynes-article) * [Alkenler ve Alkinlerin Polimerizasyonu](https://www.youtube.com/watch?v=1cIZd0E_y-A)

Aromatik Hidrokarbonlar

Aromatik hidrokarbonlar, benzenden türeyen halkalı bileşiklerdir.

Benzen

Aromatik bileşiklerin en basit üyesi C6H6 formülüne sahip benzendir.

• Oda koşullarında sıvı hâlde, renksiz, kendine has kokusu olan, içilmesi ve buharının solunması çok tehlikeli bir maddedir.
• Ticari öneme sahip olan benzen, birçok aromatik bileşiğin sentezinde kullanılır.
• Apolar bileşikler için de iyi bir çözücüdür.
• İlaç, boya, deterjan, böcek ilacı, motor yakıtı, plastik, sentetik kauçuk, yapıştırıcı ve patlayıcı üretiminde benzenden yararlanılır.

Naftalin

Kömürün damıtılmasından elde edilen naftalin (C10H8), iki benzen halkasının kaynaşmasından oluşmuş aromatik bir hidrokarbondur.

• Oda koşullarında kristal yapılı, beyaz, kolayca süblimleşen bir katıdır.
• Kendine has keskin kokusu nedeniyle naftalin, güvelerin yünlü kumaşlardan uzaklaştırılmasında ve lavabolardaki kötü kokuların giderilmesinde kullanılır.

Anilin (Aminobenzen)

Anilin, benzendeki hidrojen atomlarından birinin amino (—NH2) grubu ile yer değiştirmesi sonucu oluşan aromatik bir bileşiktir.

• Bazik özellik gösterir.
• Anilin oda koşullarında renksiz, yağ benzeri bir sıvıdır.
• Boya, ilaç ve patlayıcı madde üretiminde kullanılır.

Sonuç

Aromatik hidrokarbonlar, günlük yaşamımızın birçok alanında kullanılan önemli bir bileşik grubudur.

Aromatik Hidrokarbonlar (Video) Aromatik Bileşiklerin Özellikleri (Khan Academy)

Alkoller

Alkoller, yapısında bir veya daha fazla hidroksil grubu (-OH) bulunan organik bileşiklerdir. Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomunda pi bağı içeren bileşikler alkol değildir. Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomunda başka bir hidroksil grubu ya da fonksiyonel grup içeren bileşikler alkol değildir.

Alkollerin Sınıflandırılması

Alkoller, yapısında bulunan hidroksil grubu sayısına ve hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna göre sınıflandırılabilir.

Yapılarına Göre Alkollerin Sınıflandırılması

• Monoalkol: Yapısında bir tane hidroksil grubu bulunan alkollerdir.
• Polialkol: Yapısında birden fazla hidroksil grubu bulunan alkollerdir.

Hidroksil Grubunun Bağlı Olduğu Karbon Atomuna Göre Alkollerin Sınıflandırılması

• Primer Alkol: Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna bir tane alkil grubu bağlı olan alkollerdir.
• Sekonder Alkol: Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna iki tane alkil grubu bağlı olan alkollerdir.
• Tersiyer Alkol: Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna üç tane alkil grubu bağlı olan alkollerdir.

Alkollerin Adlandırılması

Alkoller IUPAC kurallarına göre adlandırılırken sırasıyla şu adımlar takip edilir:

1. Hidroksil grubunun bağlı olduğu en uzun karbon zinciri seçilir ve hidroksil grubuna en yakın uçtan başlanarak karbon atomlarına numara verilir.
2. Karbon zincirinde bulunan yan grup ya da grupların önce numarası, sonra adı yazılır. Daha sonra hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomunun numarası eklenir. En uzun karbon zincirine denk gelen alkanın adı yazılarak alkan adının sonuna -ol eki getirilir ve adlandırma tamamlanır.
3. Molekülde birden fazla hidroksil grubu varsa hidroksil gruplarının yerleri belirtilir.

Sonuç

Alkoller, günlük hayatta sıklıkla kullandığımız birçok maddenin yapısında bulunan önemli organik bileşiklerdir. Alkoller, tıp, kozmetik, gıda ve temizlik ürünleri gibi birçok alanda kullanılmaktadır.

Ek Kaynaklar:

• Alkollerin Girişi (Khan Academy)
• Alkoller (ScienceDirect)
• Alkoller (Encyclopædia Britannica)

Alkoller

Alkoller, hidroksil grubunun (-OH) bir alkil veya aril grubuna bağlı olduğu organik bileşiklerdir. Alkol grubuna örnek olarak etil alkol (etanol), metil alkol (metanol), izopropil alkol, bütanol, gliserin, glikol gibi bileşikler gösterilebilir.

Alkollerin Özellikleri

• Alkoller, düşük karbon sayılı olduklarında renksiz sıvılardır. Büyük karbon sayılı alkollerin bazıları katı hâldedir.
• Alkoller, su ile hidrojen bağı yapabildiği için suda iyi çözünür ancak suda moleküler hâlde çözündüğü için elektrolit değildir.
• Monoalkollerin molekül kütlesi arttıkça sudaki çözünürlüğü azalır.
• Alkollerin kaynama noktası aynı karbon sayılı hidrokarbonlara kıyasla daha yüksektir.
• Alkoller, hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomundaki hidrojen sayısı kadar yükseltgenir.

Alkollerin Kullanım Alanları

• Metanol: Çözücü, antifriz ve yakıt olarak kullanılır. Ayrıca yapıştırıcı imalatında da metanolden yararlanılır.
• Etanol: Motorlu araçlarda biyoyakıt olarak kullanılır. İyi bir çözücü olan etanolden ilaç, parfüm ve kolonya üretiminde yararlanılır. Etanol, antiseptik özelliği nedeniyle sağlık alanında da sıklıkla kullanılır.
• Propanol: Yazıcı mürekkeplerinde, boyalarda ve kozmetik ürünlerinde çözücü olarak propanolden yararlanılır. İzomeri olan izopropil alkol, dezenfektan özelliğinden dolayı sabun ve losyonlarda antiseptik olarak kullanılır.
• Bütanol: Sanayide diğer alkoller gibi çözücü olarak kullanılır. Ayrıca bütanolden araç motorlarında yakıt olarak da yararlanılır.

Eterler

Aynı oksijen atomuna bağlı iki alkil veya aril grubunu içeren bileşiklere eter denir. Eterlerin genel formülü CnH2n+2O şeklindedir. Oksijen atomunun her iki tarafındaki alkil ya da aril grupları aynı ise bunlara simetrik (basit) eter, farklı ise asimetrik (karışık) eter adı verilir. Simetrik eterlerin genel gösterimi R-O-R, asimetrik eterlerin genel gösterimi ise R1-O-R2 şeklindedir.

Eterlerin Özellikleri

• Eterler, renksiz sıvılardır.
• Eterler, suda çözünmezler.
• Eterler, düşük kaynama noktalıdır.
• Eterler, kolayca yanabilen maddelerdir.
• Eterler, iyi çözücülerdir.

Eterlerin Kullanım Alanları

• Eterler, çözücü olarak kullanılırlar.
• Eterler, yakıt olarak kullanılırlar.
• Eterler, anestezik olarak kullanılırlar.
• Eterler, ilaç üretiminde kullanılırlar.

Youtube Videosu: Alkoller ve Eterler Diğer Kaynaklar: * Khan Academy: Intermolecular Forces and Properties * Ducksters: Alcohols and Ethers * Encyclopedia Britannica: Ether

Karbonil Bileşikleri

Karbonil bileşikleri, karbonil grubu içeren organik bileşiklerdir. Karbonil grubu, oksijen atomunun çift bağ ile karbon atomuna bağlanması sonucu oluşur. Karbonil bileşikleri, aldehitler ve ketonlar olmak üzere ikiye ayrılır.

Aldehitler

Aldehitler, karbonil grubunun zincirinin uç kısmında yer aldığı karbonil bileşiklerdir. Aldehitlerin genel formülü CnH2nO'dur. Aldehitlerin ilk üyesi olan formaldehit bileşiğinde karbonil grubuna iki hidrojen atomu bağlanmıştır.

Aldehitlerin Adlandırılması

• Aldehitler, IUPAC kurallarına göre adlandırılırken şu adımlar takip edilir:
• Karbonil grubunu içeren en uzun zincir (ana zincir) belirlenir ve karbonil grubunun bulunduğu karbon 1 numarayı alacak şekilde karbon atomları numaralandırılır.
• Yan grupların bağlı olduğu karbon atomunun numaraları ve yan grupların adı belirtilir. Daha sonra ana zincirdeki karbon sayısına karşılık gelen alkanın adının sonuna -al eki getirilir.

Örneğin, CH3CH2CHO bileşiği, 2-propanal olarak adlandırılır.

Ketonlar

Ketonlar, karbonil grubunun zincirinin iç kısmında yer aldığı karbonil bileşiklerdir. Ketonların genel formülü CnH2nO'dur. Ketonların ilk üyesi olan aseton bileşiğinde karbonil grubuna iki metil grubu bağlanmıştır.

Ketonların Adlandırılması

• Ketonlar, IUPAC kurallarına göre adlandırılırken şu adımlar takip edilir:
• Karbonil grubu içeren en uzun zincir belirlenir ve karbonil en küçük numarayı alacak şekilde karbon atomları numaralandırılır.
• Yan grup ya da grupların adı, bağlı olduğu karbon atomunun numarası ve aynı gruptan birden fazla varsa sayısı belirtilir. Daha sonra karbonil grubunun yeri belirtilir ve ana zincire karşılık gelen alkanın sonuna -on eki getirilir.

Örneğin, CH3COCH3 bileşiği, propanon veya aseton olarak adlandırılır.

Sonuç

Aldehitler ve ketonlar, organik kimyada önemli bir yere sahiptir. Bu bileşikler, birçok günlük hayatta kullanılan üründe bulunur. Aldehitler, sabun, boya ve parfüm gibi ürünlerde kullanılırken, ketonlar, çözücü ve plastik üretim

Karboksilik Asitler

Karboksilik asitler, karbonil grubuna bir hidroksil grubunun bağlanması ile oluşan yapıya karboksil grubu denir. Karboksil grubu içeren bileşiklere karboksilik asit adı verilir.

Karboksilik Asitlerin Sınıflandırılması

Karboksilik asitler, yapılarındaki karboksil grubu sayısına göre sınıflandırılır.

• Yapısında bir tane karboksil grubu bulunan karboksilik asitlere monokarboksilik asit denir.
• Yapısında birden fazla karboksil grubu bulunduran karboksilik asitlere polikarboksilik asit denir.
• Polikarboksilik asitlerin yapısın- da iki tane karboksil grubu varsa bunlara dikarboksilik asit, üç tane karboksil grubu varsa trikarboksilik asit adı verilir.
• Yapısında hidroksil grubu bulunduran asitlere hidroksi (oksi) asit, amino grubu bulunduran asitlere amino asit denir.

Karboksilik Asitlerin Adlandırılması

Karboksilik asitler IUPAC kurallarına göre adlandırılırken şu adımlar takip edilir:

1. Karboksil grubunu içeren en uzun karbon zinciri belirlenir ve karboksil grubunun bulunduğu karbon atomu 1 numarayı alacak şekilde karbon atomları numaralandırılır.
2. Yan grupların bağlı olduğu karbon atomunun numaraları ve yan grupların adı belirtilir. Daha sonra ana zincir- deki karbon sayısına karşılık gelen alkanın adının sonuna -oik asit ifadesi getirilir.
3. Polikarboksilik asitlerde asidin alkan adının sonuna karboksil grubu sayısına göre -di, -tri gibi ekler getirilir.

Sonuç

Karboksilik asitler, doğada yaygın olarak bulunan ve birçok alanda kullanılan önemli bir organik bileşik grubudur.

Video ve diğer kaynak linkleri: * [Karboksilik Asitler Hakkında Bilgi](https://www.youtube.com/watch?v=q2R0kX26V3g) * [Karboksilik Asitlerin Sınıflandırılması](https://www.bilgiustam.com/karboksilik-asitlerin-siniflandirilmasi.html) * [Karboksilik Asitlerin Adlandırılması](https://www.kimyager.com/karboksilik-asitlerin-adlandirilmasi.html)

Karboksilik Asitler ve Esterler

Karboksilik asitler ve esterler, günlük hayatta karşılaştığımız birçok maddenin bileşenleridir. Bu bölümde, bu iki bileşik grubunun yapıları, özellikleri ve kullanım alanları hakkında bilgi edineceğiz.

Karboksilik Asitler

Karboksilik asitler, genel formülü RCOOH olan organik bileşiklerdir. Bu bileşiklerin yapısında bulunan karboksil grubu (-COOH), bir karbon atomu, bir oksijen atomu ve bir hidrojen atomundan oluşur. Karboksilik asitlerin çoğu, ekşi veya keskin bir tada sahiptir.

Karboksilik Asitlerin Özellikleri

• Karboksilik asitler, suda çözünür.
• Karboksilik asitler, zayıf asitlerdir.
• Karboksilik asitler, bazlarla reaksiyona girerek tuz ve su oluşturur.
• Karboksilik asitler, alkollerle reaksiyona girerek esterler oluşturur.

Karboksilik Asitlerin Kullanım Alanları

• Karboksilik asitler, gıda endüstrisinde kullanılır.
• Karboksilik asitler tekstil endüstrisinde kullanılır.
• Karboksilik asitler, ilaç endüstrisinde kullanılır.
• Karboksilik asitler, kimya endüstrisinde kullanılır.

Esterler

Esterler, bir karboksilik asit ve bir alkolün reaksiyona girmesiyle oluşan organik bileşiklerdir. Bu bileşiklerin genel formülü RCOOR'dir. Esterler, genellikle hoş kokulu ve uçucu bileşiklerdir.

Esterlerin Özellikleri

• Esterler, suda çözünmez.
• Esterler, polar çözücülerde çözünür.
• Esterler, bazlarla reaksiyona girerek tuz ve su oluşturur.
• Esterler, alkollerle reaksiyona girerek karboksilik asit ve alkol oluşturur.

Esterlerin Kullanım Alanları

• Esterler, gıda endüstrisinde kullanılır.
• Esterler, kozmetik endüstrisinde kullanılır.
• Esterler, ilaç endüstrisinde kullanılır.
• Esterler, kimya endüstrisinde kullanılır.

Sonuç

Karboksilik asitler ve esterler, günlük hayatta karşılaştığımız birçok maddenin bileşenleridir. Bu bölümde, bu iki bileşik grubunun yapıları, özellikleri ve kullanım alanları hakkında bilgi edindik.

Karboksilik Asitler ve Esterler Karboksilik Asitler ve Esterler (Khan Academy)

Organik Bileşikler: Esterler ve Fonksiyonel Grup İzomeri

Esterler, karboksilik asitlerin ve alkollerin reaksiyona girmesiyle oluşan bir grup organik bileşiktir. Esterler, esas olarak meyveli veya çiçeksi kokularıyla bilinirler ve bu nedenle parfümeri, kozmetik ve gıda endüstrisinde yaygın olarak kullanılırlar.

Fonksiyonel Grup İzomeri

Aynı sayıda karbon atomuna sahip olan ve aynı fonksiyonel grubu içeren ancak farklı yapısal formüllere sahip olan bileşiklere fonksiyonel grup izomerleri denir. Propanoik asit ve etil metanoat, iki karbonlu monokarboksilik asitlerdir ve birbirlerinin fonksiyonel grup izomerleridir.

Bileşik	Yapısal Formül	Moleküler Formül
Propanoik asit	CH3CH2COOH	C3H6O2
Etil metanoat	CH3COOCH2CH3	C3H6O2

Yaygın Kullanılan Esterler

Esterler, günlük hayatımızda birçok farklı alanda kullanılırlar. İşte bazı yaygın kullanılan esterler:

• Etil asetat: Çözücü ve aroma verici olarak kullanılır.
• Bütil asetat: Çözücü ve meyve aroması olarak kullanılır.
• Etil bütirat: Ananas ve kayısı aroması olarak kullanılır.
• Etil kaproat: Elma ve armut aroması olarak kullanılır.
• Etil heksanoat: Muz aroması olarak kullanılır.
• Etil oktanoat: Portakal aroması olarak kullanılır.
• Etil dekanoat: Limon aroması olarak kullanılır.

Sıra Sizde

Aşağıda verilen bileşiklerle fonksiyonel grup izomeri olan birer örnek yazınız.

1. Etil etanoat
2. 2,3-Dimetil bütanoik asit
3. Propanoik asit

Değerlendirme

1. Her bir tüpte meydana gelen tepkime denklemini yazınız ve oluşacak esterleri tespit ediniz.

2. Aldığınız kokuların size neyi anımsattığını yazınız.

3. Oluşturduğunuz esterlerin özelliklerini ve kullanım alanlarını araştırınız. Elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.

Ek Kaynaklar

• Esterlerin Özellikleri ve Kullanım Alanları
• Esterler Hakkında Bilimsel Makaleler