9.Sınıf Kimya Dersi (5. ÜNİTE DOĞA VE KİMYA) Özeti

Suyun Önemi

Su, hayatın kaynağıdır. Bitki ve hayvanların yaşamlarını sürdürebilmeleri suyun varlığına bağlıdır. Kısacası su olmadan hayat olmaz.

İnsan Vücudundaki Su

İnsan vücudunda bulunan su oranı, yaşa göre değişir. Yeni doğan bebeklerde vücudunda %75-80 oranında, yetişkin bir insan vücudunda ise %55-75 oranında bulunur. Yaş ilerledikçe vücudun su oranı azalır.

Su, vücudumuzda sayısız ve çeşitli işlevleri yerine getirmesini sağladığı için en önemli besin maddesi olarak kabul edilir. Su, tüm sindirim ve emilim işlevleri için gereklidir. Kalori içermese de vücuttaki çoğu kimyasal tepkimenin özellikle de enerji üretiminde yer alan metabolik reaksiyonların aracıdır.

Vücut, egzersizlerden ve sıcak ortamlardan kaynaklanan fazla vücut ısısını düzenlemede suyu soğutucu olarak kullanır. İç organlardaki zarların ve iskelet sistemindeki eklemlerin kayganlığını sağlayarak hareketi kolaylaştırır.

Bitkilerde Su

İnsanlar gibi bitkiler de yaşamak için suya ihtiyaç duyarlar. Bitkiler; fotosentez, terleme, besin maddesi dağılımı gibi çeşitli işlemlerde suyu kullanır. Yeterli su olmazsa bitkiler gelişemez.

Hayvanlarda Su

Hayvanların hücre aktivitesini gerçekleştirmek, yiyecekleri sindirmek ve vücut sıvılarını oluşturmak için düzenli olarak su almaları gerekir. Bazı balıkların tuzlu suya, bazılarının da tatlı suya ihtiyacı vardır. Suda yaşayan birçok canlı, oksijeni sudan alır.

Su Kaynakları ve Korunması

Dünya’mızı diğer gezegenlerden farklı kılan ve yaşanabilir hâle getiren faktörlerden biri de hiç şüphesiz sudur. Yer altı suları, akarsular, göller, denizler, okyanuslar, kar ve buzullar Dünya’daki su kaynaklarını oluşturur.

Yeryüzünde bulunan sular sürekli olarak bir döngü içerisindedir.

Dünya’daki suyun %97’si tuzlu su sadece %3’lük kısmı tatlı sudur. Tatlı suyun büyük bir kısmı buzullar ve buz tabakalarının içinde donmuş hâlde bulunur.

Bir kısmı yer altı suyu olarak, küçük bir kısmı yer üstünde ya da havada nem olarak bulunur.

Yeryüzündeki tatlı su miktarı oldukça düşük olduğu için suyu kullanırken çok dikkatli olmalı ve su kaynaklarının sınırlı olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız.

Su Tasarrufu ve Korunması

Suyun canlılar için ne kadar önemli olduğunu, susuz kalmanın yaşamımızı nasıl etkileyeceğini hiç düşündünüz mü?

Bilinçsiz tüketim, kuraklığa ve tarımsal üretimde düşüşe neden olur. Bunun sonucunda kıtlık ve açlık başlar.

Giderek büyüyen temiz su sorununa dikkat çekmek, içilebilir su kaynaklarının korunması ve çoğaltılması konusunda somut adımlar atılmasını sağlamak amacıyla 1993 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 22 Mart tarihini “Dünya Su Günü” olarak ilan etti.

Su tasarrufu, her insanın ülkesine ve dünyaya karşı sorumluluğudur. Dünyayı kurtarmak için hâlâ bir şansınız var.

Su Tasarrufu Önlemleri ve Suların Sertliği

Su, Dünya'nın yüzeyinin yaklaşık %71'ini kaplayan, hayatın vazgeçilmez bir parçasıdır. Ancak, su kaynakları sınırlıdır ve giderek daha da azalmaktadır. Bu nedenle, su tasarrufu yapmak son derece önemlidir.

Su Tasarrufu Önlemleri

• Gereksiz su israfından kaçınmak
• Bozuk muslukları tamir ettirmek
• Tatlı su kaynaklarının kimyasal veya zararlı atıklarla kirlenmesini önlemek
• Çamaşır ve bulaşık makinelerini maksimum kapasite ile kullanmak, tam doldurulmadan çalıştırmamak

Bu gibi küçük önlemlerle tonlarca su tasarrufu yapılabilir ve geleceğimiz kurtarılabilir.

Suların Sertliği ve Yumuşaklığı

Sular, içerdikleri çözünmüş maddelerin miktarına göre sert ve yumuşak olarak ikiye ayrılır.

Sert Sular

• Suda çözünen kalsiyum ve magnezyum gibi iyonlar fazla ise bu tür sulara sert su denir.
• Sert sularda sabun kolaylıkla köpürmez.
• Bu nedenle sabun sarfiyatını arttırır.
• İçimi lezzetli değildir.
• Buharlaştığında çok miktarda çökelti (kireçlenme) bırakırlar.
• Şehir şebeke hatlarında, sıcak su borularında ve kazanlarda tortu bırakır.

Yumuşak Sular

• İçinde çözünmüş iyon miktarı düşük olan ve lezzetli olan sulara yumuşak su denir.
• Yumuşak sular sabunla kolayca köpürür.
• Bu nedenle sabun sarfiyatını azaltır.
• İçimi lezzetlidir.
• Buharlaştığında çok az miktarda çökelti bırakır.

Suların sertliği veya yumuşaklığı, bulunduğu bölgenin jeolojik yapısına bağlıdır.

Sonuç

Su, hayatın vazgeçilmez bir parçasıdır ve giderek daha da azalmaktadır. Bu nedenle, su tasarrufu yapmak ve sularımızı korumak son derece önemlidir.

Ağır Metaller ve Çevre Kirliliği

Ağır metaller, atom ağırlıkları yüksek ve yoğunlukları 5 g/cm3 ten daha yüksek olan elementlerdir. Doğal element olup çevresel kirlilikler, madencilik, endüstriyel üretim, metal ve metal içeren bileşiklerin kullanımı gibi nedenlerle çevreyi kirletmektedir.

Ağır Metallerin Kaynakları ve Etkileri

• Madencilik: Madencilik endüstrisinde kullanılan kimyasallar toprakta bulunan ağır metallerin çözünmesine neden olur.
• Endüstriyel Üretim: Petrol rafinerileri, otomobil fabrikaları, elektrik üretim santralleri, çimento fabrikaları, tekstil fabrikaları gibi yerlerde çok sayıda endüstriyel atık üretilir.
• Piller: Piller, çöpe atılmamalıdır. Bir kalem pilin 4 metrekare toprağı kirlettiği düşünülerek ömrü tükenmiş piller özel pil toplama kutularına atılmalıdır.
• Ağır Metallerin Etkileri: Ağır metaller, su ve toprak kirliliğine neden olur. İnsanlarda ve diğer canlılarda çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.

Ağır Metallerin Etkilerinin Azaltılması

• Yeni teknolojiler sürekli olarak değerlendirilerek insanlara veya çevreye zararlı olmayan kimyasallar geliştirilmelidir.
• Üretimde kullanılan çevreye zarar veren kimyasal kirleticiler kullanıldıktan sonra gerekli tedbirler alınarak imha edilmelidir.
• Atıkların en aza indirgenmesi sağlanmalıdır.
• Her ülkenin çevre politikası olmalı ve endüstriyel kuruluşların çevre ile ilgili yasalara uyması sağlanmalıdır.
• Çöplerin organik kısmının kısa sürede gübreleşmesi, kötü kokuları yok etme, sinek, böcek ve zararlı haşaratın azaltılması, atık suların arıtılması gibi pek çok alanda etkin mikroorganizmalar kullanılmalıdır.

Sonuç

Ağır metaller sağlık ve çevre açısından önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Ağır metallerin çevreye verdiği zararları önlemek ve etkilerini azaltmak için yukarıdaki önlemlerin alınması gerekmektedir.