Sosyoloji, toplumsal yapıyı anlamaya ve toplumsal değişimi açıklamaya yönelik bir bilimdir. Toplumu anlamak ve iyileştirmek için önemli bir araçtır.
Sosyoloji, toplumsal hayatı nesnel olarak inceleyen, toplumsal yapıyı ve toplumsal ilişkileri oluşturan ögeleri anlamaya çalışan; toplumsal çevrenin oluşumunda, işleyişinde ve değişimindeki düzenlilikleri açıklamayı amaçlayan bir bilimdir.
Toplumsal olay; toplumsal hayatta toplumsal ilişkiler sonucunda ortaya çıkan tek tek değişikliklerdir. Her toplumsal olayın belli bir yeri, zamanı ve faili vardır.
Toplumsal olgu; aynı türden olayların sürekliliğinden yola çıkarak elde edilen soyut bir terimdir. Belli bir yeri ve zamanı yoktur.
Sosyolojide toplumsal olgu ve olayların açıklanmasında “indirgemeci” ve “bütüncü” olmak üzere iki yaklaşım hâkimdir.
İndirgemeci yaklaşımda toplumsal olgu ve olaylar ekonomik, siyasi, ahlaki, dinî, hukuki faktörlerden yalnızca birine bağlı olarak açıklanır.
Bütüncül yaklaşıma göre ise toplum birçok parçanın karşılıklı etkileşim içinde olduğu bir sistemdir. Bu nedenle toplumsal olgu ve olaylar, toplumun bütününden bağımsız ya da yalnızca tek bir etkene bağlı olarak açıklanamaz.
Toplumsal olay ve olgular birden fazla etkenin etkileşimi ile ortaya çıkar. Bu da sosyolojinin, toplumsal yapının değişik yönlerini ele alan diğer bilimlerle ilişkisini zorunlu kılmaktadır.
Örneğin göç olgusunu araştıran bir sosyolog, göçlerin sosyolojik açıdan çözümlemesini yapabilmek için ekonomi, eğitim, iklim özellikleri gibi etkenleri dikkate alarak bu konularla ilgili bilimlerin sonuçlarından yararlanır.
| Bilim Dalı | Sosyoloji ile İlişkisi |
|---|---|
| Antropoloji | En geniş anlamı ile insan bilim demektir. İnsanla, birey olarak değil bir tür olarak ilgilenir. İnsanlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları göz önüne alarak insan topluluklarını karşılaştırmalı bir bakışla inceler. İnsan topluluklarının fiziki yapı, kültür ve davranış bakımından farklılıklarını ele alır. |
| Psikoloji | Genel olarak bireyin davranışlarını, bu davranışların arkasındaki nedenleri, bellek, düşünme ve öğrenme gibi zihinsel süreçleri inceleyen bilim dalıdır. Ayrıca birey toplum ilişkisi çerçevesinde bireyden yola çıkarak bireyin çevreye uyum sürecini açıklamaya çalışır. |
| Tarih | Geçmişte meydana gelen toplumsal olayları belirli bir zaman ve mekânda inceler. Konusunu bir defalık olaylar oluşturur. |
| Ekonomi | Mal ve hizmetlerin üretim, tüketim ve değişimini inceleyen bilimdir. Temel amacı insanın sınırsız olan ihtiyaçlarını kıt kaynaklarla karşılamaktır. |
| Siyaset bilimi | Konusu devlet, iktidar, iktidara etki eden toplumsal güçler, siyasal kurumların işlevleri, siyasal yönetim biçimleridir. |
| Coğrafya | Dünyanın yüzey biçimlerini, iklimini, nüfusunu inceleyen bilimdir. Beşerî ve fiziki olmak üzere iki temel disipline ayrılır. |
| Hukuk | Bireylerin birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerini düzenleyen, toplumsal düzeni sağlayarak hakların korunmasını temin eden kurallarla ilgili alandır. Arapça kökenli "hak" kelimesinin çoğuludur. |
Sosyoloji, toplumu anlamak için önemli bir bilimdir. Sosyoloji sayesinde toplumu daha iyi anlayabilir, toplumsal sorunları belirleyebilir ve toplumsal sorunlara çözüm önerileri geliştirebiliriz.
Sosyoloji, diğer sosyal bilimlerle de yakın ilişkisi olan bir bilimdir. Sosyologlar, toplumsal olay ve olguları açıklamak için diğer sosyal bilimlerin sonuçlarından yararlanırlar.
Kaynaklar: Sosyoloji Nedir? - Sosyolojiye Genel Bakış - Sosyoloji Sosyoloji Nedir? Sosyoloji Ne İşe Yarar, Konuları Nelerdir? Tarihçesi ve Kavramları ile Sosyoloji Ders Notları - Sosyoloji Nedir?Sosyoloji, toplumu ve toplumsal hayatı inceleyen bir bilim dalıdır. Sosyoloji, toplumu oluşturan bireylerin arasındaki etkileşimleri ve bu etkileşimlerin sonucu ortaya çıkan toplumsal yapıları inceler.
Toplumu oluşturan unsurlar şunlardır:
Toplumsal gruplar, belirli bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelmiş olan bireylerin oluşturduğu topluluklardır. Toplumsal gruplar, ilişki biçimine, üyelerin katılım biçimine, kuruluş biçimine ve süresine göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.
| İlişki Biçimine Göre | Üyelerin Katılım Biçimine Göre | Kuruluş Biçimine Göre | Süresine Göre |
|---|---|---|---|
| Birincil Gruplar | İradeye Dayalı Gruplar | Resmî Gruplar | Geçici (kısa süreli) gruplar |
| İkincil Gruplar | İrade Dışı Gruplar | Resmî Olmayan Gruplar | Daimî (uzun süreli) gruplar |
Toplumsal kurumlar, nesiller boyu devam eden, kalıcı nitelik kazanan, ortak kabul görmüş uygulama ve davranış kalıplarını ifade eder. Toplumsal kuruluşlar ise, kurumların toplumsal hayattaki somut görünümleridir.
Sosyoloji, birçok başka bilim dalıyla ilişkilidir. Bunlar arasında şunlar yer almaktadır:
Sosyoloji, toplumu ve toplumsal hayatı inceleyen bir bilim dalıdır. Sosyoloji, toplumu oluşturan bireylerin arasındaki etkileşimleri ve bu etkileşimlerin sonucu ortaya çıkan toplumsal yapıları inceler. Sosyoloji, birçok başka bilim dalıyla ilişkilidir ve bu ilişkiler sayesinde toplumun daha iyi anlaşılmasını sağlar.
Sosyolojiye Giriş ile ilgili video linkleri:Sosyoloji, 19. yüzyılda ortaya çıkmış bir bilimdir. Sosyolojinin doğuşunda üç temel olay belirleyici bir rol oynamıştır: Doğa bilimlerinde ve felsefi düşüncede yaşanan gelişmeler, 1789 Fransız Devrimi, Sanayi Devrimi.
16. yüzyıldan itibaren doğa bilimlerinde parlak gelişmeler yaşandı. Bilimsel yöntem fizik ve kimya gibi bilimlerde başarılı bir şekilde uygulandı. Doğa'nın yasaları keşfedildi.
Aydınlanma felsefesi, Avrupa’da akla duyulan güveni arttırdı. Bireysellik ve özgürlük idealleri yüceltildi.
Sanayi Devrimi ile birlikte Avrupa’da köklü toplumsal ve ekonomik değişimler yaşandı. Avrupa’nın geleneksel toplum yapısı çözüldü, sanayileşmiş modern kentler ortaya çıktı, işçi sınıfı oluştu.
Sosyolojinin doğuşuna katkıda bulunan ve sosyolojinin temel sorunlarına yol açan olaylar:
| Faktör | Temel Sorun |
|---|---|
| Doğa Bilimlerindeki Gelişmeler | Bilimsel yöntemin toplumsal olaylara uygulanması |
| Felsefi Düşüncedeki Gelişmeler | Toplumsal düzenin ve insan davranışlarının nasıl olması gerektiği |
| Fransız Devrimi | Toplumsal istikrarın bozulması |
| Sanayi Devrimi | Toplumsal yapının parçalanması |
Sosyolojinin doğuşu, bu olayların sonucu olarak ortaya çıkan toplumsal sorunlara çözüm bulma çabasıyla gerçekleşmiştir. Sosyoloji, bu sorunları anlamak ve çözmek için toplumu sistematik bir şekilde inceleyen bir bilimdir.
Kaynaklar:Sosyoloji, toplumu ve toplumsal olayları inceleyen bir bilim dalıdır. Sosyologlar, toplumsal yapı ve değişim, kültür, sosyal tabakalaşma, suç ve sapma gibi konuları araştırırlar. Sosyolojide araştırma yapmak için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Doğruluğu kabul edilmiş genel bilgilerden özel bilgiler elde etme yoludur. Tümdengelimsel akıl yürütme yönteminde bir bütünün tamamı için geçerli olanın o bütünün bir bölümü ya da bir teki için de geçerli olduğu kabul edilir. Örneğin toplumsal değişme tüm toplumlar için geçerli bir yasa ise Türk toplumunda da değişmelerin ortaya çıkması kaçınılmazdır.
Ayrı ayrı gözlemlerden hareketle genel ilkelere ulaşmaktır. Tümevarımsal akıl yürütme yönteminde bir bütünün bir bölümü için geçerli olanın o bütünün tamamı için de geçerli olduğu kabul edilir. Örneğin bir şehirde değişik kesimlerden 500 aile üzerinde yapılan bir araştırmanın sonucunun o şehirde yaşayan tüm ailelere genellenmesi tümevarımsal akıl yürütme yöntemine dayanır.
Birbirine benzeyen iki olay, nesne ya da durum arasındaki bir benzerliğe dayanarak bunlardan biri için geçerli olanın diğeri için de geçerli olduğunun kabul edilmesidir. Örneğin Mersin Akdeniz Bölgesi'ndedir ve Mersin'in sıcak ve nemli bir iklimi vardır. Antalya da Akdeniz Bölgesi'ndedir ve Antalya'nın da sıcak ve nemli bir ikliminin olması beklenir.
Bir araştırmada araştırma konusuna giren olguları belirlemek, onları çözümlemek ve ileri sürülen hipotezleri sınamak için kullanılan tekniklere veri toplama tekniği denir. Bunlar anket, görüşme, monografi ve sosyometridir.
Anket: Belli bir araştırma konusuyla alakalı hazırlanmış soruların bireylere sözlü veya yazılı biçimde sorulmasıdır. Görüşme: Araştırmacının araştırma konusu hakkında bilgi edinmek için bireylerle yüz yüze görüşmesi veya telefonla aramasıdır. Monografi: Bir toplumun veya grubun ayrıntılı bir şekilde incelenmesidir. Bu genellikle daha az araştırılan toplumlar için kullanılır. Sosyometri: Bir grup içindeki bireylerin birbirleriyle olan ilişkilerini ölçmek için kullanılan bir tekniktir. Bu genellikle daha küçük gruplar için kullanılır.Türkiye'de sosyoloji, 19. yüzyılın sonlarında başlamıştır. İlk sosyologlar arasında Ziya Gökalp, Prens Sabahattin ve Mübeccel Belik Kıray gibi isimler yer almaktadır. Cumhuriyet döneminde sosyoloji, Atatürk'ün desteğiyle hızla gelişmiştir. Bu dönemde sosyolojinin öncülerinden biri olan Ziya Gökalp, Türk toplumunun yapısını ve değişimini incelemiştir. Prens Sabahattin ise sosyolojinin toplumsal sorunların çözümünde kullanılabileceğini savunmuştur. Mübeccel Belik Kıray ise sosyolojinin Türkiye'nin kalkınmasında önemli bir rol oynayacağını vurgulamıştır.
Günümüzde Türkiye'de sosyoloji, birçok üniversitede öğretilmektedir. Sosyologlar, çeşitli alanlarda çalışmalar yürütmektedirler. Bunlardan bazıları şunlardır:
Sosyolojinin Türkiye'de gelişmesinde birçok faktör rol oynamıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Sosyoloji, Türkiye'de önemli bir yere sahiptir. Sosyologlar, toplumsal sorunların çözümüne önemli katkılar sağlamaktadırlar.
Sosyolojide Araştırma Yöntemleri ve Türkiye'de Sosyoloji ile ilgili YouTube videoları: Diğer kaynaklar:Veri toplama teknikleri, araştırmacıların bilgi elde etmek için kullandıkları yöntemlerdir. Bu teknikler arasında anket, görüşme, doküman analizi, gözlem ve deney gibi yöntemler yer almaktadır.
Anket tekniği, araştırmacının önceden hazırladığı soruları yazılı veya sözlü olarak kişilere yöneltmesi ve yanıtlarını kayıt altına almasıdır. Anket tekniği, geniş grupları kapsayan araştırmalarda sıklıkla kullanılır.
Görüşme tekniği, araştırmacının görüşeceği kimseyle yüz yüze gerçekleştirdiği bilgi alma tekniğidir. Görüşme tekniği, derinlemesine bilgi elde etmek isteyen araştırmacılar tarafından sıklıkla kullanılır.
Doküman analizi tekniği, araştırmacının yazılı veya görsel belgeleri inceleyerek bilgi elde etmesidir. Doküman analizi tekniği, tarihsel araştırmalarda sıklıkla kullanılır.
Gözlem tekniği, araştırmacının belirli bir ortamda veya olayda yer alarak bilgi elde etmesidir. Gözlem tekniği, davranış bilimlerinde sıklıkla kullanılır.
Deney tekniği, araştırmacının belirli koşulları değiştirerek olayların nasıl etkilendiğini gözlemlemesidir. Deney tekniği, fizik, kimya ve biyoloji gibi alanlarda sıklıkla kullanılır.
Veri toplama teknikleri, araştırmacıların bilgi elde etmek için kullandıkları yöntemlerdir. Bu teknikler, araştırmacının araştırma amacına, araştırma konusuna ve araştırma ortamına göre seçilir.