11.Sınıf Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Dersi (3. ÜNİTE TÜRKLERDE HUKUK) Özeti

Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde Hukuk

Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde, Osmanlı hukukunda önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu dönemde, Batı hukukunun etkisiyle kanunlaştırma hareketleri başlamış ve yeni mahkemeler kurulmuştur. Ayrıca, idare ile mahkeme kuvvetleri birbirinden ayrılmıştır. Sonuç olarak bu dönemde adalet sisteminde açık ve adil yargılamalar sağlanmış, hukukun üstünlüğü ilkesi güçlendirilmiştir.

Tanzimat'ta Hukuk

Tanzimat'la birlikte, Osmanlı hukukunda önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu dönemde, Batı hukukunun etkisiyle kanunlaştırma hareketleri başlamış ve yeni mahkemeler kurulmuştur. Ayrıca, idare ile mahkeme kuvvetleri birbirinden ayrılmıştır.

• 1840 yılında ilk ceza kanunu çıkarılmıştır.
• 1854 yılında Meclis-i Âli-i Tanzimat kurulmuştur.
• 1861 yılında Meclis-i Ahkâmı Adliye kurulmuştur.
• 1868 yılında Divan-ı Ahkam-ı Adliye ve Şûra-yı Devlet kurulmuştur.
• 1876 yılında Kanun-i Esasi ilan edilmiştir.
• 1880 yılında Usul-i Muhakemat-ı Cezaiye Kanunu ve Usul-i Muhakemat-ı Hukukiye Kanunu yürürlüğe girmiştir.
• 1881 yılında Mekteb-i Hukuk-ı Sultani kurulmuştur.

Meşrutiyet'te Hukuk

Meşrutiyet'le birlikte, Tanzimat'ta başlayan hukuk reformları devam ettirilmiştir. Bu dönemde, yeni kanunlar çıkarılmış ve yeni mahkemeler kurulmuştur. Ayrıca, idare ile mahkeme kuvvetleri birbirinden daha da ayrılmıştır.

• 1908 yılında Anayasa ilan edilmiştir.
• 1909 yılında Şeriye ve Evkaf Nezareti kurulmuştur.
• 1913 yılında Mecelle yürürlüğe girmiştir.
• 1915 yılında Askerî Ceza Kanunu yürürlüğe girmiştir.

Sonuç

Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde, Osmanlı hukukunda önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu dönemde, Batı hukukunun etkisiyle kanunlaştırma hareketleri başlamış ve yeni mahkemeler kurulmuştur. Ayrıca, idare ile mahkeme kuvvetleri birbirinden ayrılmıştır. Sonuç olarak bu dönemde adalet sisteminde açık ve adil yargılamalar sağlanmış, hukukun üstünlüğü ilkesi güçlendirilmiştir.

Osmanlı Devleti'nde Hukuk Anlayışı

Osmanlı Devleti'nde hukuk anlayışı, devletin kuruluşundan itibaren İslam hukukuna dayalı olmuştur. İslam hukuku, Kur'an, Sünnet, icma ve kıyas olmak üzere dört ana kaynağa sahiptir. İslam hukuku, devletin tüm alanlarında uygulanmakta olup, ceza, aile, miras, ticaret gibi konularda hükümler içermektedir.

Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı

Tanzimat Fermanı (1839) ve Islahat Fermanı (1856), Osmanlı Devleti'nde hukuk alanında önemli reformlar getirmiştir. Bu fermanlarla birlikte, kanun üstünlüğü ilkesi kabul edilmiş ve herkesin kanun önünde eşit olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, gayrimüslimlere de vatandaşlık hakları tanınmıştır.

Kanun-i Esasi ve Meşruti Monarşi

Osmanlı Devleti'nde 1876 yılında Kanun-i Esasi kabul edilmiş ve Meşruti Monarşi'ye geçilmiştir. Kanun-i Esasi, Osmanlı Devleti'nin ilk anayasasıdır ve temel hak ve özgürlükleri güvence altına alan bir belgedir. Kanun-i Esasi ile birlikte, yasama yetkisi Şûra-yı Devlet gibi kurullardan alınarak Meclis-i Umumî'ye verilmiştir.

Cumhuriyet Dönemi'nde Hukuk Anlayışı

Osmanlı Devleti'nin yıkılışından sonra kurulan Cumhuriyet, hukuk alanında önemli reformlar gerçekleştirmiştir. Bu reformlarla birlikte, İslam hukuku yerine modern hukuk sistemleri kabul edilmiştir. Ayrıca, temel hak ve özgürlükler genişletilmiş ve yargı bağımsızlığı sağlanmıştır.

Sonuç

Osmanlı Devleti'nde hukuk anlayışı, devletin kuruluşundan itibaren İslam hukukuna dayalı olmuştur. Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Kanun-i Esasi ve Cumhuriyet dönemlerinde yapılan reformlarla birlikte, hukuk anlayışı değişime uğramış ve modern hukuk sistemleri kabul edilmiştir. Bu sayede, temel hak ve özgürlükler genişletilmiş ve yargı bağımsızlığı sağlanmıştır.

Türkiye'de Anayasal Gelişim

Bu ders notu, Türkiye'de anayasal gelişimi ve temel hak ve özgürlüklerin tarihini özetlemektedir.

Teşkilat-ı Esasîye (1921)

1921 Anayasası olarak da bilinen Teşkilat-ı Esasîye, 1921 yılında kabul edilen Türkiye'nin ilk anayasasıydı. Savaş döneminde hazırlandığı için bu Anayasada temel hak ve özgürlüklere yer verilmemişti.

1924 Anayasası

1924 Anayasası, Cumhuriyet yönetiminin ilk anayasasıydı ve yumuşak bir kuvvetler birliği ilkesiyle hazırlanmıştır. Bu Anayasa ile temel hak ve özgürlükler genişletilmiş ve vatandaşlara birçok tabii haklar tanınmıştır.

1961 Anayasası

1961 Anayasası, bireysel özgürlüklerin ön plana çıktığı bir anayasaydı ve 1924 Anayasası'ndan farkı, sosyal haklar ve ödevlerin ilk defa bu Anayasada daha sistemli hâle getirilmiş olmasıydı.

1982 Anayasası

1982 Anayasası, önceki anayasalara göre daha ayrıntılı hazırlanmış ve temel hak ve özgürlükler açısından 1961 Anayasası ile karşılaştırıldığı zaman, olağanüstü hâllerde temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması konusunda yürütmeyi güçlendiren ilkelerin ön plana çıktığı görülür.

Sonuç

Türkiye'de anayasal gelişim, ülkenin siyasi ve toplumsal yapısına göre şekillenmiştir. Temel hak ve özgürlükler, anayasalarla güvence altına alınmış ve zaman içerisinde genişletilmiştir.

• Türkiye'de Anayasal Gelişim
• Temel Hak ve Özgürlükler

• Anayasa Tarihimiz
• TBMM Anayasa Tarihi