Türk edebiyatında şiir türünün tarihçesi, dönemleri ve özellikleriyle birlikte ele alındığı kapsamlı bir yazı.
Şiir, duyguların, düşüncelerin ve hayallerin genellikle imge ve ahenk unsurları kullanılarak dizeler hâlinde anlatıldığı edebî türdür. Edebi türlerin en eskilerinden olan şiir alanında önemli eserler verilmiştir. Bu yazımızda Türk edebiyatında şiirin tanınmış örneklerine ve dönemlerine değineceğiz.
Tanzimat Fermanı’nın ilanından sonra siyasi ve sosyal alanda görülen Batı kaynaklı değişme ve gelişmeler şiire de yansır. Tanzimat şiiri, iki dönemde incelenebilir. Birinci dönemde toplum için sanat anlayışıyla eser verilir. Daha çok siyasi ve sosyal konular işlenir. İkinci dönemde ise sanat için sanat anlayışıyla daha çok bireysel temalarda şiirler yazılır.
Servetifünun dergisinin yazı işleri idaresine Tevfik Fikret’in gelmesiyle dergi etrafında toplanan ve aynı sanat anlayışını paylaşan sanatçıların oluşturduğu edebiyata Servetifünun Edebiyatı (Edebiyatıcedide) denir. “Sanat sanat içindir.” anlayışının hâkim olduğu Servetifünun şiirinde şiirin konusu genişletilir. Şiirde yeni imgelerle beraber Arapça, Farsça sözcük ve tamlamalarla dolu ağır bir dil kullanılır.
Türk edebiyatında şiir, Tanzimat ve Servetifünun dönemlerinde önemli gelişmeler göstermiştir. Bu dönemlerde, Batı edebiyatının etkisiyle yeni nazım biçimleri, yeni kavramlar ve yeni temalar Türk şiirine girmiştir. Bu sayede Türk şiiri, daha zengin ve çeşitli bir hale gelmiştir.
Yararlı olabilecek kaynaklar:Saf şiir, bir mesaj verme kaygısından uzak, amacı sadece estetik (güzellik) olan şiirdir. Öğretici değildir, hikâye unsuru barındırmaz, genellikle bireysel temaları işler. Saf şiirde ses ve söz, şiir oluşturma özelliğinde birleşir. Dil ve anlam ögeleri, sezdirme ve çağrıştırma amacıyla bir araya gelir.
| Şair | Saf Şiir Anlayışıyla Yazılmış Şiir |
|---|---|
| Ahmed Haşim | Merdiven, Bir Günün Sonunda Arzu, O Belde |
| Yahya Kemal Beyatlı | Sessiz Gemi, Endülüs'te Raks |
| Necip Fazıl Kısakürek | Çile, Kaldırımlar |
| Ahmet Hamdi Tanpınar | Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur |
Saf şiir, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Bu tür şiir, estetik kaygıyla yazılmış olup, şiirin biçim ve ahenk unsurları açısından kusursuz olmasına önem verir. Saf şiirde, dil ve anlam ögeleri, sezdirme ve çağrıştırma amacıyla bir araya gelir. Bu tür şiir, bireysel duygu ve düşünceleri yansıtır.
Videolar: - Saf Şiir Nedir? https://www.youtube.com/watch?v=q1ml7u_9n4s - Ahmet Haşim'in Saf Şiir Anlayışı: https://www.youtube.com/watch?v=sXzT7qxx95U - Yahya Kemal Beyatlı'nın Saf Şiir Anlayışı: https://www.youtube.com/watch?v=6b86p45a5tUMillî Edebiyat Dönemi, Türk edebiyatında 1911 yılında Genç Kalemler dergisinin yayın hayatına başlamasıyla başlayan ve 1923'e kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde şairler, Türkçeyi yalın ve anlaşılır bir şekilde kullanmaya, hece ölçüsünü ve dörtlük nazım birimini tercih etmeye özen göstermişlerdir. Ayrıca, şiirlerinde millî duyguları dile getirmeye ve Anadolu'yu konu edinmeye çalışmışlardır.
| Adı | Doğum Yılı | Ölüm Yılı | Eserleri |
|---|---|---|---|
| Mehmet Emin Yurdakul | 1869 | 1944 | Türkçe Şiirler, Türk Sazı, Ey Türk Uyan |
| Ziya Gökalp | 1876 | 1924 | Kızılelma, Türkleşmek, İstikbalin Ahlâkı |
| Ömer Seyfettin | 1884 | 1920 | Efruz Bey, Bomba, Yalnız Efe |
Millî Edebiyat Dönemi, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Bu dönemde yazılan şiirler, Türkçenin gelişmesine ve zenginleşmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Ayrıca, bu dönemde yazılan şiirler, Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesine de destek olmuştur.
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, 1923'ten günümüze kadar süren dönemi kapsar. Bu dönemde Türk edebiyatı, çeşitli akımlar ve anlayışların etkisi altında gelişmiştir. Cumhuriyet Dönemi'nde Türk edebiyatı, toplumsal ve siyasal dönüşümlerin etkisiyle büyük bir değişim geçirdi. Bu dönemde, millî kimlik ve kültür vurgusu öne çıktı ve edebiyat, bu anlayışla şekillendi.
Millî Edebiyat Dönemi, 1911-1923 yılları arasında sürmüştür. Bu dönemde, edebiyat, millî kimlik ve kültürün öne çıkarılması amacıyla kullanılmıştır. Millî Edebiyat Dönemi'nde, Anadolu ve Türk halkı edebiyatın ana teması olmuştur.
Cumhuriyet Edebiyatı Dönemi, 1923'ten günümüze kadar sürmüştür. Bu dönemde, edebiyat, Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki toplumsal ve siyasal dönüşümlerin etkisiyle şekillenmiştir.
Günümüz Türk Edebiyatı, 1980'lerden günümüze kadar süren dönemi kapsar. Bu dönemde, edebiyat, küreselleşme ve bilgi teknolojilerinin etkisiyle büyük bir değişim geçirdi.
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, çeşitli akımlar ve anlayışların etkisi altında gelişmiştir. Bu dönemde, edebiyat, toplumsal ve siyasal dönüşümlerin etkisiyle büyük bir değişim geçirdi. Millî Edebiyat Dönemi, Cumhuriyet Edebiyatı Dönemi ve Günümüz Türk Edebiyatı olmak üzere üç ana döneme ayrılır.
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Hakkında Video