11.Sınıf İslam Bilim Tarihi Dersi (7. ÜNİTE ENDÜLÜS'TE İSLAM BİLİMİNİN GELİŞMESİ (XII-XIII. YÜZYIL)) Özeti

Endülüs'te İslam Biliminin Gelişmesi (XII-XIII. Yüzyıl)

Endülüs'te Müslüman hükümdarların desteğiyle bilimsel ortam büyük gelişme göstermiştir. Bu dönemde birçok bilim insanı yetişmiş ve önemli eserler vermişlerdir.

Endülüs'te Bilim İnsanları

• Murâdî: Mekanik mühendisliğinin öncülerindendir. Kitâbü'l-Esrâr fî Netâ'ici'l-Efkâr'da mekanik oyuncaklar, su ile çalışan saatler, savaş makineleri gibi mekanik aletler ve çizimler yer almaktadır.
• Mecrîtî: Matematik ve astronomi biliminde devrinin önde gelen bilim insanlarından biridir. Aritmetik ve astronomi üzerine bir okul kurmuştur. Harîzmî'nin zic tabloları üzerinde çalışmış ve onun astronomik cetvellerine önemli ilavelerde bulunmuştur.
• Zahravî: İslam dünyasının en ünlü cerrahlarından biridir. el Tasrif isimli eserinde döneminin cerrahi bilgilerini ve yeni yöntemleri tanıtmıştır.
• Zerkâlî: Astronomi bilgini. Tuleytula'da 400'den fazla gözlem yapmıştır. Yaptığı dakik gözlemler neticesinde Güneş'in, diğer gezegenlerin ve yıldızların hareketleri ile ilgili Tuleytula Cetvelleri adı verilen Zic ve Almanak'ı düzenlemiştir.
• Câbir b. Eflah: Astronomlardan biridir. Batlamyus'a yaptığı eleştirilerle tanınmıştır. Kitâbü'l-Hey'e fî Islahi'l-Mecistî adlı eserinde Batlamyus'un eserini tashih etmiştir. Eserinde dikkat çeken husus, giriş bölümünde trigonometriyle ilgili verdiği bilgilerdir.
• İbn Tufeyl: Tıp, felsefe, matematik, hukuk ve tıp alanındaki çalışmalarıyla tanınan İbn Tufeyl, bir taraftan ders vermiş bir taraftan tabiplik yapmış, Gırnata'da sarayda vezirlik vazifesini de yürütmüştür. Astronomi çalışmalarını geometri üzerine temellendirmiştir.

Sonuç

Endülüs'te Müslümanların bilimde ulaştığı seviye, Avrupa'da Rönesans ve Reform hareketlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte yeni bir ivme kazanmıştır. Bu dönemde birçok bilimsel eser Latinceye ve diğer Avrupa dillerine tercüme edilmiş ve Batı dünyasının bilimsel gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.

İslam Bilim Tarihinde Endülüs'ün Rolü

Endülüs, Müslümanların İber Yarımadası'nda hüküm sürdükleri dönemde (711-1492) önemli bir bilim ve kültür merkeziydi. Bu dönemde Endülüs'te matematik, astronomi, tıp, felsefe, coğrafya ve diğer alanlarda önemli gelişmeler kaydedildi.

Matematik ve Astronomi

Endülüs'teki matematikçiler, cebir, geometri ve trigonometri alanlarında önemli katkılarda bulundular. Örneğin, El-Harîzmî (780-850) cebirin kurucusu olarak kabul edilir ve cebir kelimesi onun adından türetilmiştir. Battânî (858-929) ise astronomide önemli çalışmalar yaptı ve yıldızların hareketlerini doğru bir şekilde hesapladı.

Tıp

Endülüs'teki tıp alanında da önemli gelişmeler kaydedildi. El-Zahrawî (936-1013) cerrahinin kurucusu olarak kabul edilir ve cerrahi aletleri geliştirdi. İbn Sînâ (980-1037) ise tıp alanında birçok eser yazdı ve tıbbın gelişmesine önemli katkılarda bulundu.

Felsefe

Endülüs'teki felsefeciler, Yunan felsefesini İslam felsefesiyle birleştirerek yeni bir felsefe anlayışı geliştirdiler. İbn Rüşd (1126-1198) bu dönemdeki en önemli felsefecilerden biriydi ve Aristoteles'in eserlerini yorumladı.

Coğrafya

Endülüs'teki coğrafyacılar, dünya haritaları çizdiler ve yeni keşifler yaptılar. İdrîsî (1100-1165) Endülüs'ün en önemli coğrafyacılarından biriydi ve dünyanın ilk küresel haritasını çizdi.

Sonuç

Endülüs'teki bilimsel çalışmalar, Orta Çağ'da Avrupa'nın bilimsel gelişimine önemli katkılarda bulundu. Endülüs'teki bilim insanlarının çalışmaları, daha sonra Rönesans döneminde Avrupa'da bilimsel devrimin gerçekleşmesine zemin hazırladı.

• İslam Bilim Tarihi Dersi İçin Kaynaklar: İslam Ansiklopedisi
• Endülüs'teki Bilimsel Gelişmeler: YouTube