11.Sınıf İslam Bilim Tarihi Dersi (10. ÜNİTE İSLAM DÜNYASINDA BİLİMSEL GELİŞMELER (XV-XVII. YÜZYIL)) Özeti

İslam Bilim Tarihi: XV. Yüzyılda Tıp ve Astronomideki Gelişmeler

XV. yüzyıl, Osmanlı bilim ve kültür tarihinde önemli bir dönemdir. Bu dönemde tıp ve astronomi alanlarında önemli gelişmeler yaşanmıştır.

Tıpta Gelişmeler

• Osmanlı Devleti, tıp bilimine önem vermiş ve bu alanda değerli bilim insanları yetiştirmiştir.
• Hacı Paşa, XV. yüzyılda yaşamış önemli bir hekim ve tıp bilginidir. Türkçe ve Arapça olarak yazdığı eserleri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi Şifa- ül-Eskam'dır.
• Sabuncuoğlu Şerafeddin, tıp alanındaki çalışmalarıyla Osmanlı Devleti'nin en iyi hekimlerinden ve bilim insanlarından birisidir. 1465 yılında yazdığı ve Fatih Sultan Mehmet'e sunduğu Cerrahiyetü'l-haniye adlı eseri ile çağın tıp bilimine hizmet etmiştir.

Astronomi ve Matematikte Gelişmeler

• Ali Kuşçu, XV. yüzyılda yaşamış önemli bir astronom ve matematikçidir. Fatih Sultan Mehmet'in daveti üzerine İstanbul'a gelmiş ve bilimsel çalışmalarını burada sürdürmüştür.
• Ali Kuşçu, astronomi ve matematikte birçok önemli eser yazmıştır. Bunlardan en önemlisi Risâle fi'l hey'e (Astronomi Risalesi) adlı eseridir. Bu eserde gök cisimlerinin Dünya'ya olan uzaklıklarını, Güneş'in ve Ay'ın konumunu matematiksel hesaplamalarla açıklamıştır.
• Ali Kuşçu, matematikte de yetkin bir bilim insanıdır. Onun oluşturduğu matematik ekolüne göre sayılar sadece nicelik ifade eden birimler değildir. Ali Kuşçu, Aristoteles'in fizik ilkelerini reddederek "Matematikte sözler kendi anlamlarıyla yüklüdür; başka bir anlam yüklenmemelidir." ifadesiyle matematiğe yeni bir bakış açısı getirmiştir.

Sonuç

XV. yüzyılda Osmanlı Devleti, tıp ve astronomi alanlarında önemli gelişmeler kaydetmiştir. Bu dönemde yetişen bilim insanları, çalışmalarlarıyla tıp ve astronomi bilimlerinin gelişimine büyük hizmet etmişlerdir.

Osmanlı'da Bilimsel Gelişmeler (XV-XVII. Yüzyıl)

Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu, bilim alanında önemli gelişmelere imza atmıştır. Matematik, astronomi, tıp ve diğer alanlarda çalışmalar yapılmış ve önemli eserler ortaya konulmuştur.

Matematik ve Astronomi

XV. yüzyılda, Fatih Sultan Mehmet'in desteğiyle matematik ve astronomi alanında önemli çalışmalar yapılmıştır. Ali Kuşçu ve Molla Lutfi gibi bilim insanları, bu alanlarda önemli eserler vermişlerdir. Ayrıca, İstanbul'da Sahn-ı Seman Medreseleri kurulmuş ve burada matematik ve astronomi dersleri verilmiştir.

Tıp

XV. yüzyılda, tıp alanında da önemli gelişmeler yaşanmıştır. Akşemsettin ve Molla Gürani gibi bilim insanları, tıp alanında çalışmalar yapmış ve önemli eserler vermişlerdir. Ayrıca, İstanbul'da darüşşifalar kurulmuş ve burada tıp eğitimi verilmiştir.

Sonuç

Osmanlı İmparatorluğu, XV-XVII. yüzyıllarda bilim alanında önemli gelişmelere imza atmıştır. Matematik, astronomi ve tıp alanlarında çok sayıda bilim insanı yetişmiş, eğitim ve tıbbi bakım düzeyi artmış ve birçok yeni bilim kitabı yazılmıştır. Bu dönemde yapılan bilimsel çalışmalar, daha sonraki yüzyıllarda da etkili olmuştur.

İslam Dünyasında Bilimsel Gelişmeler (XV-XVII. Yüzyıl)

İslam dünyası, XV-XVII. yüzyıllarda bilimsel alanda önemli gelişmeler kaydetti. Bu dönemde, matematik, astronomi, fizik ve tıp gibi alanlarda birçok önemli bilim insanı yetişti ve önemli çalışmalar yapıldı. Bu çalışmalar, Avrupa'nın bilimsel gelişmesine de önemli katkılarda bulundu.

Astronomi

Astronomi alanında, en önemli gelişmelerden biri Takiyüddin'in yaptığı gözlemlerdir. Takiyüddin, İstanbul'da bir rasathane kurdu ve burada Güneş ve Ay'ın hareketlerini gözlemledi. Bu gözlemler, Güneş ve Ay'ın çaplarını, Güneş ve Ay tutulmalarının sayısını hesaplamakta kullanıldı.

Astronomi aletleri

İslam dünyasında, astronomi alanında kullanılan birçok önemli alet geliştirildi. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Halkalı Küre Duvar Kadranı: Bu alet, meridyen düzlemine tespit edilmiş olup her yönde yükseklik ölçebilecek bir alettir. Bu alet; Güneş'in ve Ay'ın çaplarını, Güneş ve Ay tutulmalarının sayısını hesaplamakta kullanılır. Takiyüddin bu aleti dakika bölümlerini gösterebilecek kadar büyük çapta inşa etmiştir.
• Tahta Kadran: Bu alet herhangi bir düzlemde iki veya üç yıldız arasındaki açıyı ölçmede kullanılır. Alet pratik astronomisinin en önemli icatlarından- dır. Üç parça daireden ibarettir. Üç yıldızdan oluşan bir küresel üçge- nin kenarlarını ölçmeye yardımcı olur.
• Kirişli Araç: Gök cisimlerinin yükseklik ve azimutlarının (yön açısal mesafe) tespitinde kullanılmaktadır. Teodolitin öncüsü olan bu alet, İslam dün- yasında ilk defa İbn Sina tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Nasîrüd- din et-Tusî ise bu aleti oldukça geliştirmiştir.

Sonuç

İslam dünyası, XV-XVII. yüzyıllarda bilimsel alanda önemli gelişmeler kaydetti. Bu dönemde, matematik, astronomi, fizik ve tıp gibi alanlarda birçok önemli bilim insanı yetişti ve önemli çalışmalar yapıldı. Bu çalışmalar, Avrupa'nın bilimsel gelişmesine de önemli katkılarda bulundu.

İlgili Videolar ve Kaynaklar