10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 2.Dönem 1.Yazılı (TEST)

Masalla gerçeği birleştiren bir eserdir. Geçmişi temsil eden dede ile geleceği temsil eden çocuk arasında dramatik bir ilişki kurarak insan duygu ve düşüncelerine kendine has yorumlar getirilir. Adı eserde hiç geçmeyen çocuğun saf ve temiz dünyasından, hayatın acı ve çıplak gerçeğine uzanan bir roman kurgusu meydana çıkarılır. Aytmatov’un, edebiyat âleminde geniş akisler uyandıran, uzun yıllar tartışılan, verilmek istenen mesajla yaratılan tiplerin büyük bir uyum sağladığı eserlerinden biridir.
Parçada sözü edilen Cengiz Aytmatov eseri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kızıl Elma     B) Selvi Boylum Al Yazmalım
C) Cemile          D) Gün Olur Asra Bedel
E) Beyaz Gemi

XVII. yüzyıl divan şairidir. Urfalı olan şair hikemî tarz olarak bilinen öğretici şiirin en başarılı örneklerini vermiştir. Bu tarzda yazdığı mesnevisinin adı "Hayriyye"dir.
Yukarıda tanıtılan divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fuzûlî      B) Bâkî              C) Nâbî
D) Nedim     E) Şeyh Gâlib

Son tüfekleri yurdumun geride yok
Son askerleri yurdumun geride yok
Son zabitleri yurdumun geride yok
Son erkekleri yurdumun geride yok
Bir yol daha akmaya hazır
Son kanı Anadolu'nun geride yok
Bu dizelere aşağıdaki ögelerden hangisi hâkimdir?

A) Millî          B) Manevi         C) Evrensel
D) Sosyal     E) Siyasi

......... , klasik Türk edebiyatında, Batılı anlamdaki hikâye ve roman türünü temsil edebilecek bir nazım biçimidir. Konu alanlarının oldukça geniş bir yelpazeye sahip olması ve beyit sayılarının herhangi bir kısıtlamaya tabi tutulmaması nedeniyle çeşitli olay ve hikâyelerin anlatımı için oldukça uygundur. En çok tercih edilen konular klasik aşk hikâyeleridir. ............ işte bu tür hikâyelerden biridir. Fuzûlî, Arap ve Fars edebiyatlarında pek çok örneği olan bu hikâyeyi kendine has dil, üslup ve kurgu özellikleriyle kaleme almıştır.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) Gazel-Kerem ile Aslı
B) Semai-Ferhat ile Şirin
C) Kaside-Arzu ile Kamber
D) Destan-Yusuf u Züleyha
E) Mesnevi-Leyla ile Mecnun

İran tahtına geçen Zev öldükten sonra Afrasiyab İran'ı almak için yeni bir savaş açtı. Zal ihtiyar olduğu için oğlu Rüstem'i yolladı. İran'ın yetiştirdiği en büyük kahraman Zaloğlu Rüstem Afrasiyab'ın üzerine yürüdü.
Yukarıda bir bölümü verilen destanın adı, ait olduğu millet ve destanda Afrasiyab olarak geçen hükümdarın adı hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) Gılgamış, Sümer, Atilla
B) İgor, Rus, Manas
C) Şehname, İran, Alp Er Tunga
D) İlyada, Yunan, Oğuz Kağan
E) Kalavela, Fin, Şu

Kara yaz içinde dönüyordu işinden
Nasıroğlu Mehemmet
Şeyhadil'de Ermeniler çevirdi
Suçu yokken vurup öldürdüler
Kana, çamura bulandı
Elindekiler
Maraş ilk şehidini verdi.
Uzunoluk Hamamı'ndan çıkan kadınlar
Al yanaklarını peçelerine saklamıştılar
Ürkek, hızlı adımlarla geçerken meydanı
Korktuklarına uğradılar
Ansızın bir gâvur sürüsü
‒ Burası Fransız kenti
Açın, açmalısınız yüzlerinizi
Diyerek Peçelerine el attı
Tepindi çığlıklar, kahkahalarla
"Doğru yoluna git!" dedi Maraşlı
"Doğru yoluna git, yoksa..." dedi
Çakmakçı Said
El attılar silahlarına
Bu dizelerdeki temayı en kapsamlı biçimde ifade eden sözcük aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ümitsizlik      B) Ölüm         C) Korku
D) İşgal             E) İhanet

Oğuz Kağan Destanı’ndan
… oguz kağan begler il künlerge çarlıg birdi. Takı tedi, kim: men sillerge koldum kağan, alalıng ya takı kalkan, tamga bizge bolsun buyan, kök böri bolsungıl uran; temür çıdalar bol orman, av yirde yürüsün kulan, takı taluy, takı müren, kün tug bolgıl, kök kurıkan, tep tedi…
Günümüz Türkçesiyle:
… Oğuz Kağan beylere ve halka buyruk verdi ve “Ben sizlere oldum kağan, Alalım yay ile kalkan, Nişan olsun bize buyan, Bozkurt olsun (bize) uran, Demir kargı olsun orman, Daha deniz, daha müren, Güneş bayrak, gök kurıkan.” dedi…
Bu parçadan Türklerle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi kesinlikle çıkarılır?

A) Gök Tanrı inancına bağlı olduklarına
B) Hayvancılık ve tarımla ilgilendiklerine
C) Cihan hâkimiyeti ülküsünü taşıdıklarına
D) Devlet işlerini kurultayda görüştüklerine
E) Bilgili ve tecrübeli kişilere değer verdiklerine

Aceb bu derdümün dermânı yok mı
Ya bu sabr itmegün oranı yok mı
Yanaram mumlayın başdan ayaga
Nedür bu yanmagun pâyânı yok mı
Hoca Dehhânî
Yukarıdaki beyitlerden aşağıdaki ifadelerden hangisine ulaşılamaz?

A) Oğuz Türkçesinin dönem özellikleri görülmektedir.
B) Nazım birimi olarak beyit kullanılmıştır.
C) Birinci beyitte redife yer verilmiştir.
D) Beşerî aşkın acısı işlenmiştir.
E) Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır.

I
Uygur ilinde, Hulin adında bir dağ vardı. Bu dağdan Tuğla ve Selenge adında iki ırmak çıkardı. Bir gece bu iki ırmak arasındaki bir ağaca gökten mavi bir ışık indi. Ağacın gövdesinde gittikçe kabaran bir şişkinlik meydana geldi. Bir gün bu şişkinlik yarıldı, içinden beş çocuk çıktı. Halk bunları alıp büyüttü, hepsine ayrı ayrı adlar koydu.
II
Hz. Muhammed kanatlı atı Burak'ın sırtında göklere yükseldiği "Miraç Gecesi'nde" gök katlarında kendinden önceki peygamberleri görür. Bunlar arasında birini tanıyamaz ve Cebrail'e bunun kim olduğunu sorar. Cebrail: “Bu peygamber değildir. Bu sizin ölümünüzden üç asır sonra dünyaya inecek olan bir ruhtur. Türkistan'da sizin dininizi yayacak olan bu ruh " Abdülkerim Saltuk Buğra Han" adını alacaktır.”
Bu destan parçalarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) I. parça İslamiyet öncesi, II. parça İslami döneme aittir.
B) I. parçada mekân belirsiz II. parçada belirlidir
C) I. parçada açıklayıcı, II. parçada tartışmacı anlatım kullanılmıştır.
D) I. parçada dinî, II. parçada evrensel ögelere yer verilmiştir.
E) Her iki parçada da tarihî bir gerçeklik söz konusudur

Şiirlerinin en temel vasıfları sadelik, yalınlık ve sehlimümteni söyleyişlerdir. Onu ölümsüz kılan şey, hiç şüphe yok ki dili, gönlü ve sevgisidir. Hep “Sevelim, sevilelim.” dedi. Mevlana, “Ne olursan gel!” diyordu. Hacı Bektaş Veli ise “Gelin canlar, bir olalım!” diyordu. O da bu yolu takip etti.
“Ben yürürüm yane yane
Aşk boyadı beni kane
Ne akilem ne divane
Gel gör beni aşk neyledi” diye başlayan ilahisi meşhurdur.
Bu parçada sözü edilen sanatkâr aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yunus Emre
B) Kaygusuz Abdal
C) Süleyman Çelebi
D) Hoca Ahmet Yesevi
E) Pir Sultan Abdal

Sözün bilmez bazı nadan elinden
Erkân ağlar usul ağlar yol ağlar
Bülbülün feryadı gonca gülünden
Gülşen ağlar bülbül ağlar gül ağlar
Bu parçada aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

A) Teşbih-tezat
B) Teşhis-tenasüp
C) Tecahülüarif-telmih
D) Hüsnütalil-mübalağa
E) Tekrir-mecazımürsel

I. Geldiler de gidiyorlar
    Bizimdi bize kaldı
II. Üçüncü süvari tümenimiz
    Almış Mangaldağı’nı.
III. Gün batarken yaya düşman
    Vardı Mangaldağı’nın doğusuna.
IV. Gök delindi birdenbire.
    Gece boyu, elden ele geçen siperlerde
V. “Kaçmak yok!” diyordu Mustafa Kemal Paşa!
    Yıldız ışığında biliyordu süngüleri
Yapma bir destandan alınmış bu dizeler olayların oluş sırasına göre sıralandığında hangisi ilk dize olur?

A) I.     B) II.     C) III.     D) IV.     E) V.

I. Âşık edebiyatı, hayalî olaylardan çok, gerçekliğin ön plana çıktığı bir edebiyattır.
II. Âşık edebiyatında şiirler genellikle irticalen yani içe doğduğu gibi söylenir.
III. Divan edebiyatında görülen kalıplaşmış benzetmeler (mazmunlar) halk edebiyatında yer almaz.
IV. Divan şiirinde olduğu gibi halk şiirinde de süslü, sanatlı, ağır bir dil kullanılır.
V. Halk şiirinde genellikle yarım ve cinaslı kafiye kullanılır.
Yukarıda verilen  bilgilerden hangileri yanlıştır?

A) I-III     B) II-V      C) III-IV     D) III-V      E) IV-V

Tanzimat'ın ilanıyla birlikte her alanda olduğu gibi edebiyatımızda da pek çok yenilik yaşanmıştır. Yusuf Kâmil Paşa'nın Fransız yazar Fenelon'dan yaptığı "Telemak" adlı roman çevirisinin ardından edebiyatımız bu türde ilklere sahne olmuş; ilk edebî roman, ilk polisiye roman, ilk realist roman, ilk köy romanı yazılmış ve bu eserler daha sonraki eserlere altyapı oluşturmuştur.
Bu parçada "ilklere sahne olmak" sözüyle bahsedilen romanlardan hangisine yer verilmemiştir?

A) İntibah              B) Esrâr-ı Cinâyât
C) Karabibik          D) Araba Sevdası
E) Cezmi

I. Allah aşkının çoşkulu bir dille dile getirildiği şiirlerdir.
II. Bektaşilik tarikatının görüşlerini dile getiren şiirlerdir.
III. İnsanın Allah'tan ayrılarak dünyaya geldiği ve tekrar O'na döneceğini anlatan şiirlerdir.
IV. Tarikata yeni giren müritlere tarikat kurallarını öğretmek amacıyla yazılan şiirlerdir.
Dini-tasavvufi halk şiiri nazım türlerinden hangisinin açıklaması yukarıda verilmemiştir?

A) Devriye      B) İlahi          C) Nutuk
D) Şathiye      E) Nefes

Anadolu baştan başa efsanedir. Halkımızın engin hayal gücü, az çok bir şekle sahip olan her taş yığını için güzel hikâyeler ortaya koymuştur. Günlük hayatın pek çok meşgalesi bu efsanelerde ifadesini bulmuş, Anadolu’nun mert insanları zaman zaman teselliyi bunlarda aramışlardır. Efsanelerin hepsinde insanların doğruluktan ayrılmamaya davet edildiğini görürüz.
Bu parçada efsanelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Anadolu’nun efsaneler yönünden zengin olduğuna
B) Halkın hayal gücünün ürünü olduğuna
C) Günlük hayattan izler taşıdığına
D) İnsanları doğru olana çağırdığına
E) İnsan zihninin hayalî konularda efsane oluşturduğuna

Keldü esin esneyü
Kadka tükel osnayu
Kirdi bodun kasnayu
Kar bulut kükreşür
Metnin şekil ve içerik özellikleri dikkate alındığında, aşağıda verilen edebî dönemlerden hangisine ait olduğu söylenebilir?

A) Halk edebiyatı
B) Destan Dönemi Türk Edebiyatı
C) Divan edebiyatı
D) Millî edebiyat
E) Cumhuriyet edebiyatı

I. Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat romanı edebiyatımızda ilk edebî roman örneği kabul edilir.
II. Sergüzeşt romanında kölelik ve cariyelik anlatılmıştır.
III. İntibah romanı, kavuşamayan aşıkların hazin sonunu anlatır.
IV. Araba Sevdası romanı, edebiyatımızdaki realist ilk roman örneğidir.
V. Felatun Bey’le Rakım Efendi, romanında Batılılaşmanın nasıl olması gerektiği anlatılmıştır.
Yukarıdaki altı çizili yapıtlardan hangi ikisi yer değiştirmelidir?

A) I-II     B) III-IV     C) I-III     D) IV-V     E) II-IV

Kasideler, din ve devlet büyüklerini(I) öven ve devrin yöneticisine sunulan şiirlerdir. Şair şiirine doğayı veya bir şehri tasvirle başlar ki bu bölüme nesip veya teşbib(II) adı verilir. Şair daha sonra şiirini sunacağı devlet büyüğünü abartılı bir dille över ki bu bölüme girizgâh(III) denir Kasidenin içinde şairin tercihine bırakılmış bir gazel bulunur, buna da tegazzül(IV) denir. Şairin kendini övdüğü fahriye bölümü ile devam eden şiir, dua ile sona erer(V).
Kaside ile ilgili bilgilerin verildiği bu parçada numaralanmış ifadelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I     B) II     C) III     D) IV     E) V