10.Sınıf Tarih 2.Dönem Başı Sınav - Klasik

Doğru Cevap: - Ekber ve erşed kanunları ile hanedanın en yaşlı üyesinin tahta çıkması sağlanmıştır. - Böylece şehzadeler arasında taht kavgaları önlenmiştir. - Devlette siyasi istikrar sağlanmıştır.

---

Açıklama:

Ekber ve erşed kanunları ile hanedanın en yaşlı üyesinin tahta çıkması sağlanmıştır. Böylece şehzadeler arasında taht kavgaları önlenmiştir. Devlette siyasi istikrar sağlanmıştır.

Doğru Cevap: İstanbul'un Fethi'nin dinî nedenleri arasında Hz. Muhammed'in "İstanbul elbette fetholunacaktır. Onu fetheden komutan ne güzel komutan ve onu fetheden asker ne güzel askerdir." müjdesine nail olma isteği yer almaktadır. Ayrıca, İstanbul'un fethiyle birlikte Katolik ve Ortodoks kiliseleri birbirinden ayrılacak ve Hristiyan birliğinin önüne geçilecektir. Böylece II. Mehmet, Latinlerle hiçbir zaman birleşmeyi arzu etmemiş olan Rumların da minnetini kazanmış olacaktır.

---

Açıklama:

İstanbul'un Fethi'nin dinî nedenleri, Osmanlı Devleti'nin İslam dinine olan bağlılığı ve Hz. Muhammed'in müjdesine olan inancıyla yakından ilgilidir. Ayrıca, İstanbul'un fethiyle birlikte Hristiyan birliğinin önüne geçilmesi ve Rumların Osmanlı Devleti'ne olan minnettarlığı gibi siyasi ve diplomatik hedefler de söz konusudur.

Doğru Cevap: Fatih Sultan Mehmet, idari alanda birçok yenilik yapmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır: Yeniçerileri ordunun merkezine yerleştirmiştir. Yeniçerileri doğrudan kendi şahsına bağlayarak yeniçerilerin yetkilerini artırmıştır. Bağımsız davranan uç beylerini sıradan sancak beyleri hâline getirmiştir. Fatih Sultan Mehmet'in kalelere yerleştirdiği yeniçeriler, yerel yöneticilerden değil merkezî yönetimden emir almışlardır. Fatih Sultan Mehmet Dönemi ile yeniçeriler, eyaletlerde padişah otoritesinin temsilcisi olmuşlardır. Fatih, vezirlik yapan Çandarlı ailesine İstanbul'un Fethi'nden sonra müdahale ederek onların devlet içindeki güçlerini kırmıştır. Daha sonra kendisine bağlı kişilerden seçtiği vezir-i âzamların yetkilerini sınırlandırmıştır. Yeniçeri ağası, defterdar, kazasker ve kadılar hiyerarşide vezir-i âzamın altında yer almasına rağmen kendi alanlarıyla ilgili işleri yapmada bağımsızdılar ve doğrudan padişaha bağlıydılar. Yeniçeri ağası vezir-i âzama değil doğrudan padişaha bağlıydı. Fatih, defterdar, vezir ve kazaskerleri kendine bağlayarak vezir-i âzamın yetkilerini sınırlandırmıştır. Fatih, vezir-i âzamı mutlak vekili olarak tayin etmiş ve mali işlerde bağımsız olan defterdarın kontrol yetkisini vezir-i âzama bırakmıştır. Fatih, idarenin her kademesindeki kişileri kendine bağlı adamlardan seçmiş, yalnızca şeriatın uygulanmasını ulemaya bırakmış ve idarede yargı ile yürütmeyi birbirinden ayırmıştır. Fatih, kendinden önce var olan devlet teşkilatına ve kurallara bazı eklemeler yaparak yeni bir kanunname hazırlamıştır. Osmanlı Devleti öncesi Türk devletlerinde olduğu gibi hükümdarlar örfi hukuka katkıda bulunabilirlerdi. Fatih Sultan Mehmet de örfi hukuk koyma yetkisini kullanarak pek çok kanun ve yasakname çıkartmıştır.

---

Açıklama:

Fatih Sultan Mehmet, idari alanda birçok yenilik yapmıştır. Bu yenilikler, Osmanlı Devleti'nin daha güçlü ve etkili bir devlet olmasını sağlamıştır. Yeniçerileri ordunun merkezine yerleştirerek ve yetkilerini artırarak, ordunun gücünü artırmıştır. Bağımsız davranan uç beylerini sıradan sancak beyleri hâline getirerek, merkezi yönetimin gücünü artırmıştır. Fatih Sultan Mehmet'in kalelere yerleştirdiği yeniçeriler, yerel yöneticilerden değil merkezî yönetimden emir alarak, merkezi yönetimin kontrolünü artırmıştır. Fatih Sultan Mehmet Dönemi ile yeniçeriler, eyaletlerde padişah otoritesinin temsilcisi olmuşlardır. Fatih, vezirlik yapan Çandarlı ailesine müdahale ederek ve vezir-i âzamların yetkilerini sınırlandırarak, kendi iktidarını güçlendirmiştir. Yeniçeri ağası, defterdar, kazasker ve kadıları doğrudan kendisine bağlayarak, idari kontrolünü artırmıştır. Fatih, idarenin her kademesindeki kişileri kendine bağlı adamlardan seçerek, kendi iktidarını pekiştirmiştir. Fatih, kendinden önce var olan devlet teşkilatına ve kurallara bazı eklemeler yaparak yeni bir kanunname hazırlayarak, devletin düzenini sağlamıştır. Fatih Sultan Mehmet, örfi hukuk koyma yetkisini kullanarak pek çok kanun ve yasakname çıkartarak, toplumsal düzeni sağlamıştır.

Doğru Cevap: Dulkadiroğulları Beyliği'nin Safevi Seferi sırasında Osmanlı Devleti'nin karşısında yer alması.

---

Açıklama:

Dulkadiroğulları Beyliği, Safevi Seferi sırasında Osmanlı Devleti'nin karşısında yer almış ve bu durum Yavuz Sultan Selim'in beyliğe karşı sefer düzenlemesine neden olmuştur. 1515 baharında Anadolu'ya düzenlenen seferin sonucunda Dulkadiroğulları Beyliği'ne son verilmiş ve beylik toprakları Osmanlı Devleti'ne katılmıştır.

Doğru Cevap: Ahmet Yesevî, Kazakistan’ın Çimkent şehri yakınlarındaki Sayram kasabasında doğmuş, dinî-tasavvufi eğitimini tamamladıktan sonra yine o bölgedeki Yesi (Türkistan) şehrine yerleşmiş, burada 1166’da vefat etmiştir.

---

Açıklama:

Ahmet Yesevî, Türklerdeki ilk tarikat olan “Yesevilik’’, İslam’ı Türk boylarının anlayabileceği ve kabul edebileceği şekilde anlatmıştır. İlhamını ilahi aşktan alan Ahmet Yesevî, hoşgörü ve insan sevgisine ağırlık veren, her türlü benlik duygusunu kınayan bir anlayışa sahipti.

Doğru Cevap: Ahmet Yesevî’nin öğretilerinin temel ilkeleri arasında hoşgörü, insan sevgisi, benlik duygusunu kınama ve ilahi aşka ulaşma yer almaktadır.

---

Açıklama:

Ahmet Yesevî, tasavvufun temel amacının ilahi aşka ulaşmak olduğunu savunmuştur. Ona göre, insan nefsini arındırarak ve Allah’a olan sevgisini artırarak ilahi aşka ulaşabilir. Ahmet Yesevî, ayrıca hoşgörü ve insan sevgisine de büyük önem vermiştir.

Doğru Cevap: Matematik ve astronomi

---

Açıklama:

Ali Kuşçu, Uluğ Bey'den matematik ve astronomi dersleri almış ve onun ölümünden sonra rasathanesinin başına getirilmiştir. İstanbul'a geldiğinde, Fatih Sultan Mehmet tarafından Ayasofya Medresesi'ne müderris olarak atanmış ve çalışmalarına devam etmiştir. Ali Kuşçu'nun gelmesiyle, Osmanlı'da matematik ve astronomi alanlarında parlak bir dönem başlamıştır.

Doğru Cevap: Uluğ Bey, Semerkant'ta bir medrese ve bir rasathane yaptırmıştır. Rasathane, Orta Çağ'daki astronomi bilgisini en yüksek düzeye ulaştırmıştır.

---

Açıklama:

Uluğ Bey'in yaptırdığı rasathane, Orta Çağ'ın en önemli astronomik gözlem merkezlerinden biriydi. Rasathanede, birçok önemli astronomik gözlem yapılmış ve bunlar, Uluğ Bey'in Zîç adlı eserinde toplanmıştır. Zîç, Orta Çağ'ın en önemli astronomi eserlerinden biridir ve günümüzde bile astronomlar tarafından kullanılmaktadır.

Doğru Cevap: Tımarlı sipahiler, tımarlarına ilişkin olarak aşağıdaki haklara sahipti: * Devletin toprak yasalarını uygulamak * Boş toprakları "tapu resmi" denilen sözleşmeyle peşin para veya kira karşılığında talep eden köylünün tasarrufuna vermek * Köylünün toprak üzerinde tasarruf hakkı kazanmasını sağlamak * Köylüden zorunlu vergileri toplamak * Köylünün ekinlik, bostan veya çayır olarak aldığı toprağın kullanımını değiştirmemesini sağlamak * Köylünün toprağı üç yıl boyunca bir neden olmaksızın boş bırakması hâlinde toprağı başkasına vermek

---

Açıklama:

Tımarlı sipahiler, tımarlarına ilişkin olarak yukarıda belirtilen haklara sahipti. Bu haklar, tımar sisteminin işleyişini ve devletin toprak politikalarının uygulanmasını sağlamak amacıyla verilmişti.

Doğru Cevap: Tımar sisteminin kökeni, para ekonomisinin henüz gelişmediği Orta Çağ şartlarına dayanmaktadır.

---

Açıklama:

Orta Çağ'da, toprak en önemli üretim aracıydı ve insanlar geçimlerini topraktan sağlamaktaydı. Bu nedenle, toprak üzerindeki haklar ve toprakların dağılımı büyük önem taşıyordu. Tımar sistemi, toprakların adil ve düzenli bir şekilde dağıtılmasını ve kullanılmasını sağlamak amacıyla geliştirilen bir sistemdir.

Doğru Cevap: 1. D 2. Y 3. D 4. D 5. D 6. D 7. D 8. D 9. D 10. D

---

Açıklama:

Doğru Cevap: 1. Fatih Sultan Mehmet f 2. I. Murat d 3. Ekber ve Erşed Usulü e 4. Müsadere Sistemi c 5. Harem'den Evlenme Usulü b 6. Divân-ı Hümâyun Başkanlığı g 7. Kardeş Katli a 8. Lalanın Talebeleri h 9. Teşkilatı Kanunnamesi ı 10. Kanunnâme-i Âl-i Osman i

---

Açıklama:

Fatih Sultan Mehmet, merkezi otoriteyi güçlendirmek için bir dizi düzenleme yaptı. Bunlar arasında Divân-ı Hümâyun Başkanlığı'nın Vezir-i Âzama devredilmesi, Harem'den Evlenme Usulü'nün getirilmesi ve Kardeş Katli'nin yasallaştırılması yer almaktadır. Ayrıca Fatih Sultan Mehmet, Müsadere Sistemi'ni kalıcı hale getirmiş ve Kanunnâme-i Âl-i Osman olarak bilinen kanunnameyi çıkarmıştır. Şehzadelere verilen eğitim "Lalanın Talebeleri" olarak adlandırılır. Yeni veraset sistemi ise "Ekber ve Erşed Usulü" olarak bilinir.

Doğru Cevap: 1. Söğüt 2. 1326 3. Bursa 4. Edirne 5. İstanbul 6. İstanbul 7. 1453 8. İstanbul'un stratejik önemi ve ekonomik gücü 9. İstanbul, Osmanlı Devleti'nin başkentidir ve önemli bir ticaret merkezidir. 10. 29 Mayıs 1453

---

Açıklama:

Osmanlı Devleti, Söğüt'te kurulmuştur. Daha sonra başkenti Bursa'ya taşınmıştır. Edirne, İstanbul'dan önce başkent olmuştur. İstanbul'un fethiyle birlikte başkent İstanbul olmuştur.

Doğru Cevap: 1. İmparatoru 2. Habsburg hanedanı'na mensup Janos Szapolyai 3. Göstergesi 4. Kara gücü 5. Kara gücü 6. Fethedildi 7. Millet 8. Rumlaştırılması 9. Teminat 10. Büyük

---

Açıklama:

- Osmanlı İmparatorluğu, XVI. yüzyılda Avrupa'da tek güç olmak isteyen Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken ile mücadele etmiştir. - Macaristan Krallığı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından ortadan kaldırıldıktan sonra Habsburg hanedanı'na mensup Janos Szapolyai getirilmiştir. - Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında yapılan savaşlar, bölgede güç mücadelesinin bir göstergesiydi. - Osmanlı Devleti, Safevilerin askerî gücünü önemli ölçüde zayıflattığı Çaldıran Savaşı'ndan sonra bölgenin hâkim kara gücü oldu. - Memlûk Devleti, 1517 Ridaniye Savaşı ile ortadan kaldırıldıktan sonra bölgenin hâkim kara gücü oldu. - Kıbrıs Adası, 1571 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedildi. - Osmanlılar, Kıbrıs'ı fethettikten sonra feodal sistemi kaldırıp millet sistemini tatbik etmiştir. - Kıbrıs'ta Türk varlığının azaltılmasındaki amaç, Girit örneğinde olduğu gibi adadaki Türk nüfusunun yok edilerek adanın Rumlaştırılmasıdır. - 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı ile Kıbrıs Türklerinin yaşama hakkı teminat altına alınmıştır. - Kıbrıs'taki Türk varlığı, Doğu Akdeniz hâkimiyeti ve Mavi Vatan güvenliği açısından çok büyük öneme sahiptir.