10.Sınıf Biyoloji 2.Dönem 1.Yazılı

Bu sorunun cevap anahtarı "A) Alel" olarak belirlenmiştir. Genler, kalıtımın temel birimleridir ve bireyler arasında değişen alternatif formlara sahip olabilirler. Bu alternatif formlara aleller denir. Aleller, aynı genin farklı versiyonlarıdır ve genotipin fenotipe dönüşümünde rol oynarlar. Bir bireyin her bir gen lokusunda taşıdığı aleller, onun özelliklerini belirler.

Bu sorunun cevap anahtarı "D) Seçilim" olarak belirlenmiştir. Seçilim, belirli özelliklerin istenen şekilde oluşmasını sağlamak amacıyla tarım ve hayvancılık alanında kullanılan bir genetik uygulamadır. Bu uygulama, istenen özelliklere sahip bireyleri seçerek onların üremesini teşvik eder ve istenen özelliklerin gelecek nesillere geçmesini sağlar.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) Transgenik" olarak belirlenmiştir. Transgenik, modern genetik teknolojilerinin bir örneğidir ve bir organizmanın genetik materyaline yabancı bir DNA parçasının eklenmesini içerir. Bu süreçte, genetik mühendislik teknikleri kullanılarak bir organizmanın genleri değiştirilir ve başka bir türün genleri eklenir. Bu sayede, istenen özelliklere sahip bitki, hayvan veya mikroorganizmalar elde edilebilir. Transgenik uygulamalar, tarım, tıp, farmakoloji ve diğer alanlarda kullanılmaktadır.

Cevap anahtarı: A) Akraba evliliği. Bu soruda, bir bireyin hemşirelerin ve amcaların çocuklarından daha fazla genetik benzerliğe sahip olduğu bir durumun hangisi olduğu sorulmaktadır. Bu durum akraba evliliği olarak bilinir. Akraba evliliği, genetik olarak yakın akraba olan kişiler arasındaki evlilikleri ifade eder. Bu evliliklerde, ebeveynlerin genetik materyalleri benzer olduğu için çocukların genetik benzerlikleri artar. Hemşirelerin ve amcaların çocukları ise birinci dereceden akrabalık ilişkisine sahip oldukları için daha az genetik benzerliğe sahip olurlar.

Cevap anahtarı: C) Dihibrit kalıtım. Bu soruda, iki farklı özelliği aynı anda taşıyan bireylerin çaprazlanmasından oluşan kalıtım tiplerinin ne olduğu sorulmaktadır. Bu kalıtım tipine "dihibrit kalıtım" denir. Dihibrit kalıtım, iki farklı gen çiftinin aynı anda geçtiği ve birbirleriyle bağımsız olarak kombinasyonlar oluşturduğu bir kalıtım şeklidir. Bu durumda, her bir gen çifti için farklı aleller bulunur ve bu aleller bireyde farklı özelliklerin ortaya çıkmasına neden olur.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) Monohibrit Kalıtım" olarak belirlenmiştir. Monohibrit kalıtım, tek bir gen çiftinin aktarılmasıyla ilgili bir kalıtım tipidir. Bu durumda, bireylerdeki özellikler tamamen kalıtsal faktörlere bağlıdır ve çevresel faktörlerin etkisi söz konusu değildir. Monohibrit kalıtımda, ebeveynlerden biri veya her ikisi de homozigot genotipe sahip olabilir, bu durumda bireylerde belirli bir fenotip gözlenir.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) Tay Sachs hastalığı" olarak belirlenmiştir. Tay Sachs hastalığı, otozomal resesif yolla kalıtılan bir genetik hastalıktır. Bu hastalık, beyin ve sinir sistemi üzerinde ciddi etkileri olan bir lipit metabolizma bozukluğudur. Hastalık, çocukluk döneminde ortaya çıkar ve ilerleyici bir seyir gösterir. Otozomal resesif kalıtım, hastalık geninin her iki kopyasının da etkili olması durumunda hastalığın ortaya çıkmasını gerektirir. Bu nedenle, Tay Sachs hastalığına sahip bireylerin her iki ebeveyni de taşıyıcı veya hastadır.

Cevap anahtarı: B) Gregor Mendel. "Karelerle çaprazlama" yöntemi, kalıtımın temel yasalarını keşfeden ve modern genetiğin kurucusu olarak kabul edilen Gregor Mendel tarafından geliştirilmiştir. Mendel, bezelye bitkileri üzerinde yaptığı dikkatli gözlemler ve deneylerle kalıtımın nasıl işlediğini ortaya koymuştur. Karelerle çaprazlama yöntemi, farklı özelliklere sahip bitki bireylerinin çaprazlanmasıyla elde edilen deneysel sonuçları düzenlemek ve kalıtım yasalarını anlamak için kullanılan bir analiz yöntemidir.

Bu sorunun cevap anahtarı "B) Heterozigotluk" olarak belirlenmiştir. Bir organizmada çeşitli genotipik özelliklerin bir arada bulunması, heterozigotluk olarak adlandırılır. Heterozigotluk, aynı genin farklı alellerinin bir bireyde bulunması durumunu ifade eder. Bu durumda bireydeki genotipik özellikler farklıdır. Heterozigotluk, genetik çeşitliliğin ve genetik varyasyonun bir göstergesidir.

Cevap anahtarı: C) DNA replikasyonu. DNA parçalarının kopyalanması için kullanılan yöntem DNA replikasyonudur. DNA replikasyonu, hücre bölünmesi sırasında gerçekleşen bir süreçtir. Bu süreçte, DNA zinciri iki ayrı zincire ayrılır ve her bir zincirin üzerine yeni nükleotidler eklenerek tam bir kopya oluşturulur. Böylece, DNA molekülü kopyalanır ve her bir yeni hücreye aynı genetik bilgi aktarılır.

Bu sorunun cevap anahtarı "A) Bireyin genlerinin toplamı" olarak belirlenmiştir. Bir bireyin genotipi, bireyin taşıdığı genlerin toplamını ifade eder. Genotip, kişinin kalıtsal özelliklerini belirleyen genetik yapıdır. Genler, DNA moleküllerinde bulunan genetik bilgileri taşır ve bireyin fiziksel ve biyokimyasal özelliklerini etkiler. Bir bireyin genotipi, onun ebeveynlerinden miras aldığı genlerin kombinasyonuyla belirlenir ve genellikle fenotipe (dış görünüşe) yansır.

Cevap anahtarı: C) Tek genli özellikler. Kalıtımın belirgin olduğu özellikler arasında C) Tek genli özellikler yer almaktadır. Tek genli özellikler, tek bir genin etkisiyle belirlenen ve kalıtılan özelliklerdir. Bu özelliklerde genellikle iki farklı alel bulunur ve bir bireyde bulunan alellerin kombinasyonu belirli bir fenotipi ortaya çıkarır. Örnek olarak, kan grubu, kalıtsal hastalıklar ve bazı fiziksel özellikler (örneğin, kıvrık veya düz saç) tek genli özelliklere örnek olarak verilebilir.

Cevap anahtarı: A) Dominant-Rezessif Kalıtım. Bu örnek, dominant-rezessif kalıtımı açıklamaktadır. Renk geni, anne ve babanın genleri arasındaki etkileşim sonucunda belirlenir. Bu durumda, renk geninin dominant ve rezessif olmak üzere iki farklı aleli bulunur. Eğer dominant alel varsa, o alel baskın gelir ve yavru köpeğin rengini belirler. Rezessif alel ise yalnızca iki tane rezessif alel taşıyan bireylerde ortaya çıkar. Bu durumda yavru köpek, anne ve babanın renk genlerine bağlı olarak farklı renklerde olabilir.

Cevap anahtarı: C) Dominant ve resesif alellerin varlığı. Genotip ve fenotip, genetik terimlerdir ve bir organizmanın genetik yapısı ile dış görünüşü arasındaki farkı ifade eder. Genotip, organizmanın sahip olduğu genetik materyali, yani genlerin kombinasyonunu ifade eder. Fenotip ise genotipin ortaya çıkardığı dış görünüş veya özellikleri ifade eder. Bu seçenekler arasında, dominant ve resesif alellerin varlığı genotip ve fenotip arasındaki farkı açıklayan en doğru seçenektir. Organizmanın genotipi, sahip olduğu genlerin kombinasyonuna bağlı olarak belirlenir. Ancak fenotip, genotipe dayalı olarak ortaya çıkar, çünkü bazı genlerin etkisi diğerlerine baskın olabilir. Bu durumda, dominant aleller fenotipte belirgin bir şekilde gözlemlenebilirken, resesif alellerin etkisi daha az belirgin olabilir.

Sorunun cevap anahtarı "C) Resesif gen taşıyan iki bireyin çiftleştirilmesi, yavruların çoğunun resesif genotipe sahip olması" seçeneğidir. Çaprazlama sırasında resesif gen taşıyan iki bireyin çiftleştirilmesi durumunda, yavruların çoğunun resesif genotipe sahip olması beklenir. Bu durum, Mendel'in resesif genlerin baskın genlere karşı maskelendiği kalıtım yasasını açıklar. Diğer seçenekler ise çaprazlama sonucunda gözlemlenebilen doğru sonuçları ifade etmektedir: homozigot bireylerin çiftleştirilmesiyle tüm yavruların aynı genotipe sahip olması, heterozigot bireylerin çiftleştirilmesiyle yavruların genotiplerinin farklılık göstermesi, dominant gen taşıyan bireylerin çiftleştirilmesiyle yavruların tümünün dominant genotipe sahip olması, ve homozigot dominant bireylerin çiftleştirilmesiyle tüm yavruların aynı genotipe sahip olması.

Sorunun cevap anahtarı "C) Anne ve baba tarafından" seçeneğidir. Çocuklarda saç rengi, göz rengi, boy ve diğer birçok özellik anne ve baba tarafından aktarılan genlerin kombinasyonundan kaynaklanır. Her ebeveyn çocuğa genetik olarak özelliklerini aktarır ve bu özelliklerin birleşimiyle çocuğun fenotipi belirlenir. Dolayısıyla, çocuğun özellikleri hem anneden hem de babadan gelen genlerin bir kombinasyonuyla ortaya çıkar. Diğer seçenekler çocuğun özelliklerinin sadece bir tarafından veya başka akrabalardan kaynaklanabileceğini ima etmektedir, ancak gerçekte anne ve baba tarafından aktarılan genler önemli rol oynar.

Sorunun cevap anahtarı "A) Kalıtımın genel ilkeleri" seçeneğidir. Mendel'in yasaları, kalıtımın genel ilkelerini açıklar. Gregor Mendel, bezelye bitkileri üzerinde yaptığı deneylerle kalıtımın temel yasalarını ortaya koymuştur. Mendel'in yasaları, kalıtımın nasıl işlediğini, genlerin nasıl aktarıldığını ve özelliklerin nesiller arasında nasıl değiştiğini anlamamıza yardımcı olur. Diğer seçenekler ise Mendel'in yasalarının kapsamına girmeyen konuları temsil etmektedir: biyolojik çeşitlilik, genetik mühendislik, biyoteknoloji.