2024-2025 10.Sınıf Astronomi ve Uzay Bilimleri Dersi 2.Dönem 2.Yazılı Soruları (2024-05-02)

Su saatleri, kum saatleri ve güneş saatleri, zamanı belirlemek için kullanılan araçlardır. Su saatleri, suyun düzenli akışına bağlı olarak zamanı ölçerken, kum saatleri, kumun üstteki çanaktan alttaki çanağa akışı ile zamanı ölçer ve güneş saatleri, Güneş ışınlarının bir cismin üzerinde oluşturduğu gölgeden yararlanılarak geliştirilmiş araçlardır.

Sarkaç hareketi, bir cismin belirli bir nokta etrafında düzenli olarak yaptığı salınım hareketine verilen addır. Sarkaç hareketinin periyodu, yani bir tam salınımı tamamlama süresi, cismin kütlesine ve sarkaç ipliğinin uzunluğuna bağlıdır.

Güneş zamanı, günlük yaşamda kullandığımız zamandır ve Güneş'in gökyüzündeki konumuna göre belirlenir. Yıldız zamanı ise, yıldızların gökyüzündeki konumuna göre belirlenen bir zaman birimidir ve astronomi çalışmalarında kullanılır.

Bölge zamanı, dünyanın farklı bölgelerinde kullanılan zaman dilimlerine göre belirlenir. Her saat dilimi, 15 derecelik bir boylam aralığına karşılık gelir. Aynı saat dilimindeki bölgelerde kullanılan zaman, bölge zamanı olarak adlandırılır.

Yerel yıldız zamanı, gözlemcinin bulunduğu boylama göre hesaplanan yıldız zamanıdır. Gözlemcinin bulunduğu boylam arttıkça, yerel yıldız zamanı da artar.

Güneş'in dik açıklığı, Güneş'in ekvatora olan açısıdır.

Güneş tutulması çeşitleri, Ay'ın Dünya ve Güneş arasındaki konumuna göre belirlenir. Tam Güneş Tutulması, Ay'ın Dünya ve Güneş arasında düz bir hat üzerinde bulunması sonucu gerçekleşir. Halkalı Güneş Tutulması, Ay'ın Dünya ve Güneş arasında düz bir hat üzerinde bulunmaması ve Ay'ın Güneş'ten daha küçük olması sonucu gerçekleşir. Parçalı Güneş Tutulması ise, Ay'ın Dünya ve Güneş arasında düz bir hat üzerinde bulunmaması ve Ay'ın Güneş'ten daha büyük olması sonucu gerçekleşir.

Ay tutulması çeşitleri, Dünya'nın Ay ve Güneş arasındaki konumuna göre belirlenir. Tam Ay Tutulması, Dünya'nın Ay ve Güneş arasında düz bir hat üzerinde bulunması sonucu gerçekleşir. Yarı Gölgeli Ay Tutulması, Dünya'nın Ay ve Güneş arasında düz bir hat üzerinde bulunmaması ve Dünya'nın Ay'ın önünden geçerken Ay'ı tamamen kapatmaması sonucu gerçekleşir. Parçalı Ay Tutulması ise, Dünya'nın Ay ve Güneş arasında düz bir hat üzerinde bulunmaması ve Dünya'nın Ay'ın önünden geçerken Ay'ı tamamen kapatması sonucu gerçekleşir.

Kon düzenekleri, bir cismin konumunu kesin olarak belirlemek ve bu konumu başkalarıyla paylaşmak için kullanılır.

Enlem ve boylam, Dünya üzerindeki bir konumu belirlemek için kullanılan koordinatlardır. Enlem, kuzey veya güney yarımküredeki konumu, boylam ise doğu veya batı yarımküredeki konumu belirtir.

Eşlek kon düzeneği ve çevren kon düzeneği, gök cisimlerinin konumlarını belirlemek için kullanılan iki farklı koordinat sistemidir. Bu iki koordinat sistemi arasındaki temel fark, açı değerlerinin değişkenlik gösterip göstermemesidir.

Gök cisimleri, Dünya'nın etrafında döndükleri için günlük olarak bir görünür hareket yaparlar. Bu hareket, Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönmesinden kaynaklanır. Dünya'nın ekseni eğik olduğu için, gök cisimlerinin günlük görünür hareketleri farklı enlemlerde farklılık gösterir. Bazı enlemlerde, bazı yıldızlar hiç doğmaz veya hiç batmaz.

Güney enlemlerinde batmayan yıldızlar, ufuk çizgisinin üzerinde kalırlar. Bu nedenle, bu yıldızların dik açıklığı (δ) ile enlem açısı (φ) arasındaki farkın mutlak değeri 90 dereceden büyük olmalıdır.

Polaris, Kuzey Kutbu Yıldızı olarak da bilinir. Bu yıldız, Dünya'nın kuzey kutbuna çok yakın bir konumda bulunur. Bu nedenle, kuzey enlemlerinde hiç batmaz. Sirius, gökyüzündeki en parlak yıldızdır. Ancak, bu yıldız güney yarımkürede bulunur. Bu nedenle, kuzey enlemlerinde hiç doğmaz. Canopus, gökyüzündeki ikinci en parlak yıldızdır. Bu yıldız da güney yarımkürede bulunur. Bu nedenle, kuzey enlemlerinde hiç doğmaz.