2024-2025 10.Sınıf Tarih Dersi 2.Dönem 2.Yazılı Soruları (2023-05-25)

Cevap: Osmanlı Vakıf Sistemi, Osmanlı İmparatorluğu'nda sosyal yardım ve ekonomik faaliyetleri düzenlemek amacıyla kurulmuş bir kurumdur. Bu sistem, camiler, medreseler, kütüphaneler, hastaneler, fakirhaneler gibi birçok hayır kurumunu içermekteydi.

Bu sorunun cevap anahtarı "D" şıkkıdır. Osmanlı Vakıf Sistemi'nin temel unsurları arasında vakıf kurucusu, vakıf malı, vakıf mahkemesi ve vakıf yararlanıcısı yer almaktadır. Vakıf sistemi, Osmanlı İmparatorluğu'nda kamu hizmetlerinin yürütülmesi, sosyal yardım, eğitim ve kültür alanlarında önemli bir rol oynamıştır.

Cevap anahtarı B) Yükselme Dönemi'dir. Bu dönem Osmanlı Devleti'nin Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethi ile başlayan ve Kanuni Sultan Süleyman dönemine kadar devam eden dönemidir. Bu dönemde Osmanlı Devleti siyasi, askeri, kültürel ve sanatsal açıdan büyük bir gelişme kaydetmiştir.

Bu sorunun cevap anahtarı "B) Yükselme Dönemi" dir. Osmanlı Devleti'nin İstanbul'u fethetmesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun yükselme dönemi olarak kabul edilir. Bu dönemde Osmanlı Devleti, askeri ve siyasi gücünü artırarak genişlemiş ve İstanbul'un fethi, Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'da ve Anadolu'da egemenliğini pekiştirdiği bir dönüm noktası olarak kabul edilir.

Cevap anahtarı B şıkkı olan topçu birlikleri olan bu soruda, Osmanlı Devleti'nin 16. yüzyılda Avrupa devletleriyle yaptığı savaşlarda en önemli silahının topçu birlikleri olduğu belirtiliyor. Osmanlı Devleti'nin topçu birlikleri, teknolojik olarak çağdaş Avrupa ordularıyla rekabet edebilecek düzeydeydi ve Osmanlı ordularının zaferlerinde önemli bir rol oynadı.

Cevap anahtarı "C) Osmanlı Devleti'nin Şii İran'a karşı sünni bir güç olarak yer edinmek istemesi" olan bu soru, Osmanlı Devleti'nin İran'la olan savaşlarının nedenini sormaktadır. Osmanlı Devleti'nin İran'la olan savaşları, tarihi süreç içinde çeşitli sebeplere dayanmaktadır. Ancak, 16. yüzyılda gerçekleşen savaşların temel nedeni, Osmanlı Devleti'nin İran'ı Şii bir güç olarak görmesi ve kendisini Sünni bir güç olarak yer edinmek istemesidir. Bu süreçte, Osmanlı Devleti'nin askeri, siyasi ve kültürel nedenlerle İran'la olan mücadelesi devam etmiştir.

Cevap anahtarı "A) Tuna nehri üzerindeki hakimiyetini pekiştirmek" olarak verilmiştir. Osmanlı Devleti'nin Macaristan ve Avusturya'ya savaş açma nedeni, Tuna nehrinin stratejik önemine sahip olması ve Osmanlı Devleti'nin bu bölgedeki hakimiyetini pekiştirmek istemesidir. Bu savaşlar ayrıca Habsburg Hanedanı'nın gücünü kırmak amacıyla da yapılmıştır.

Osmanlı Devleti'nde zanaat ve sanat faaliyetleri hem kültürel zenginliği artırmak hem de devletin prestijini yükseltmek için önemliydi. Zanaatkarlar ve sanatçılar, Osmanlı kültürünün bir parçası olarak yaratıcılıklarını sergilemekle kalmayıp aynı zamanda yeni teknikler ve materyalleri keşfettiler ve geliştirdiler. Bu faaliyetler, ekonomik gelir sağlamak için de kullanılsa da, asıl amaçları kültürel ve estetik değerlerin korunması ve geliştirilmesiydi.

Cevap anahtarı B şıkkı olan "Dokumacılık ve cam işleri"dir. Osmanlı Devleti'nde dokumacılık ve cam işleri gibi el sanatları daha yaygın olarak uygulanıyordu. Bu zanaatlar, Osmanlı ekonomisinde önemli bir yer tutuyor ve uluslararası ticarette de büyük bir rol oynuyordu. Osmanlı dönemi cam işleri, dünya genelinde ün kazanmıştı ve bugün de birçok müzede sergilenmektedir.

Cevap anahtarı B'dir, yani Osmanlı Devleti'nde kültür faaliyetleri dinî bilinçlendirme amacıyla gerçekleştiriliyordu. Osmanlı Devleti, İslam dininin etkisi altında gelişmiş bir devlet olduğu için dinî bilinçlendirme, halkın İslamiyet'i doğru bir şekilde anlaması ve uygulaması açısından önemliydi. Bu nedenle kültür faaliyetleri genellikle dini içerikliydi ve camilerde, medreselerde, tekkelerde gerçekleştiriliyordu. Bu faaliyetler aracılığıyla halkın İslamiyet'e olan bağlılığı artırılırken aynı zamanda devletin de İslamiyet'in öğretileri doğrultusunda yönetilmesi hedefleniyordu.

Osmanlı Devleti'nde sanatın en önemli dalları minyatür ve hat sanatıydı. Bu sanat dalları, Osmanlı kültüründe önemli bir yere sahipti ve sanatçılar genellikle sarayda çalışırdı. Bu sanat dalları, İslam sanatının özelliklerini yansıtır ve Osmanlı Devleti'nin kültürel mirasında önemli bir yer tutar.

Cevap anahtarı A şıkkı olan "Saraylarda ve camilerde" olan bu soruda Osmanlı Devleti'nde kültür faaliyetleri genellikle saraylarda ve camilerde gerçekleştirilirdi. Bu faaliyetler arasında özellikle minyatür, hat, tezhip, ebru, müzik, şiir ve hikâye anlatımı gibi sanat dalları öne çıkardı. Osmanlı kültürü, bu sanat dallarının yanı sıra tiyatro, opera ve sinema gibi batılı sanat formlarını da benimseyerek zengin bir kültürel çeşitlilik sergiledi.

Cevap anahtarı D seçeneği yani Karacaoğlan'dır. Karacaoğlan, Osmanlı döneminde yaşamış Türk halk ozanıdır ve Türk halk şiirinin en önemli temsilcilerinden biridir. Eserleri genellikle aşk, doğa ve toplumsal konuları işler. Karacaoğlan'ın şiirleri halk arasında çok sevilir ve günümüzde de hala söylenmektedir.

Evliya Çelebi, Osmanlı döneminde yaşamış ve 17. yüzyılda seyahatnamesi ile tanınan bir yazar ve gezgin olarak bilinir. En önemli eseri Seyahatname'dir ve bu eserde Osmanlı İmparatorluğu'nun birçok yerini gezip gördüğü deneyimlerini anlatmaktadır. Seyahatname, Osmanlı tarihi ve kültürü hakkında önemli bir kaynak olarak kabul edilir.

Osmanlı'da matbaanın kurulması III. Murad döneminde gerçekleşmiştir. Bu gelişme, Osmanlı'da yaygınlaşan kitap basımıyla birlikte yazılı kültür alanında büyük bir atılım sağlamıştır. Matbaanın kurulmasıyla birlikte Osmanlı'da daha fazla kitap basılabilmiş ve yaygınlaşan okuryazarlık sayesinde toplumda eğitimli kesimlerin oluşmasına katkı sağlanmıştır.

Bu sorunun cevap anahtarı "A) Divan şiiri" dir. Nef'i, 17. yüzyılda yaşamış ve Osmanlı edebiyatında Divan şiiri tarzında eserler vermiş önemli bir şairdir. Kendisi, özellikle aşk ve tabiat temalarını işleyen şiirleriyle tanınmaktadır

Bu sorunun cevap anahtarı "C) Yazı işleri dairesi" dir. Osmanlı Devleti'nde kalem, devletin yazı işleri dairesini ifade etmektedir ve bu dairenin başında kâtip veya divan-ı hümayun reisi gibi bir memur yer alırdı. Osmanlı Devleti'nde kalemin önemi büyüktü çünkü yazılı iletişim, haberleşme ve belge düzenleme gibi işlemler bu dairesi aracılığıyla gerçekleştiriliyordu.

Cevap anahtarı: B) Şehir yönetimi. Osmanlı Devleti'nde şehremaneti, şehrin yönetiminden sorumlu bir kurumdu ve şehirdeki vergi toplama, ticaret ve sanayi gibi faaliyetleri denetliyordu. Ayrıca şehrin güvenliğini sağlamak, su ve kanalizasyon gibi altyapı hizmetlerini düzenlemek de şehremanetinin görevleri arasındaydı.

Cevap anahtarı B şıkkı olan "Devletin resmi gazetesi"dir. Osmanlı Devleti'nde kanunlar, padişahların buyrukları, fermanlar, teşkilat nizamnameleri gibi resmi metinlerin yayınlandığı gazete "Takvim-i Vekayi"dir. Bu gazete, Osmanlı Devleti'nin modernleşme döneminde Avrupa'daki gazetelerin etkisiyle kurulmuştur. Kanunname ise kanunların yazılı olduğu kitaplardır ve genellikle fermanlarla birlikte yayınlanırlar.

Sorunun cevap anahtarı "Sadrazam, defterdar, kazasker gibi memurların yer aldığı divan-ı hümayun ile örgütlenmiştir." şeklindedir. Osmanlı Devleti'nde merkezi yönetim, padişahın başkanlığında divan-ı hümayun adı verilen bir meclis tarafından yürütülmüştür. Bu mecliste sadrazam, defterdar, kazasker ve şeyhülislam gibi üyeler yer almıştır. Divan-ı hümayun, yargı, maliye ve askeri işlerin yanı sıra devlet politikalarının belirlendiği bir organ olarak görev yapmıştır.

Bu sorunun cevap anahtarı E seçeneğidir. Osmanlı Devleti'nde vergi toplama işlemi, İltizam sistemi adı verilen bir yöntemle gerçekleştirilmiştir. Bu yöntemde belirli bir miktarda vergi alacak kişiye satılmış ve bu kişi vergiyi toplamakla yükümlü kılınmıştır. İltizam sistemi, vergi toplama işleminin merkezileştirilmesine ve devletin vergi toplama işleminde daha etkin bir şekilde kontrol sahibi olmasına olanak sağlamıştır.

Cevap anahtarı B şıkkıdır. Osmanlı İmparatorluğu'nda sözlü kültür, tarihsel olayların, toplumsal geleneklerin, hikayelerin ve efsanelerin aktarılmasında önemli bir rol oynamıştır. Sözlü kültür, halkın kültürel birikimini kuşaktan kuşağa aktararak, Osmanlı toplumunun kimliğinin korunmasına katkıda bulunmuştur.

Cevap anahtarı "B) Orta dönemlerde" olan bu soruda, Osmanlı İmparatorluğu'nda yazılı kültürün gelişmesi, genel olarak 16. ve 17. yüzyıllar arasındaki dönemde hızlanmıştır. Bu dönemde matbaanın icadı, Osmanlı Devleti'nde de yaygınlaşmış ve eserlerin basımı kolaylaşmıştır. Bunun yanı sıra, devletin idari yapısında da yazılı belgelerin kullanımı artmıştır.

Sorunun cevap anahtarı "A) Tanzimat Dönemi'nde" olarak verilmiştir. Tanzimat Dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nda yazılı kültürün gelişmesinin hızlandığı bir dönem olarak kabul edilir. Bu dönemde birçok yenilikçi edebi eser yazılmış ve Osmanlı'da modernleşme hareketleri başlamıştır