ANKARA İLKOKULU 1. DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI

Doğal ışık kaynakları güneş ve yıldırım gibi doğal fenomenlerdir. Lamba ise yapay bir ışık kaynağıdır.

Işık kaynağı, çevresine kendi ışığını yayabilen bir nesnedir. Bu nedenle "Çevresine kendine ışık yayan" ifadesi, ışık kaynağının doğru tanımını vermektedir.

Görme işlemi göz duyu organımızla gerçekleşir ve ışığın varlığı gereklidir. Işık olmadan cisimlerin görülmesi mümkün değildir. Diğer seçenekler doğru ifadelerdir.

Koku duyusu, bir yemeğin kokusunu ayırt etmemizi sağlayan duyusal yetenektir. Koku alma duyusu, burun içindeki reseptör hücreleri sayesinde çevremizdeki maddelerin kokularını algılamamıza yardımcı olur.

Sıvılar akışkandır ve bulundukları kabın şeklini alırlar. Ancak "settirmek" gibi bir kavram sıvıların özellikleri arasında yer almaz.

Doğru cevap C) Koklama olacaktır.

Cevap C) I, II ve III şeklinde olmalı. Maddelerin üç farklı hali olan katı, sıvı ve gazın hepsi verilen seçeneklerde yer aldığı için C şıkkı doğru cevaptır. Her üç hali de ayırt edebilme yeteneği kazanımını yansıtır.

Bir nesneyi veya cisimleri görebilmek için ışık gereklidir. Işık, nesnelerden yansır veya üzerine düşer ve gözümüze gelerek nesnelerin görünmesini sağlar. Ses, işitme ile ilgili bir duyu olduğu için görme ile ilişkili değildir. Renk ise görme ile ilgili olsa da nesneleri görmek için gerekli olan temel faktör ışıktır.

Radyo sesi, insanlar tarafından üretilen yapay bir ses kaynağıdır ve doğal olarak ortaya çıkmaz. Diğer seçeneklerde ise hayvanların (kedi miyavlaması) veya doğal olayların (gök gürültüsü) sesleri doğal ses kaynaklarına örnektir.

Işık, fiziksel bir madde değildir. Işık, elektromanyetik bir dalgadır ve madde olarak kabul edilmez. Tahta ve ateş ise maddelerdir; tahta katı bir maddeyken, ateş ise gaz halindeki ısının bir sonucudur.

Köpeğin havlaması, hayvanların doğal olarak çıkardığı bir ses kaynağıdır ve doğal olarak ortaya çıkar. Diğer seçenekler ise insan yapımı ses kaynaklarıdır (televizyonun sesi, telefonun çaldığı şarkı).

Buhar, maddenin gaz halidir. Sıvı bir maddenin ısıtılması sonucunda oluşan buhar, gaz halinde bulunmaktadır. Yağmur ve kar ise sıvı ve katı haldeki maddelerdir.

En büyük doğal ışık kaynağı Güneş'tir. Güneş, yıldızlar arasında bulunan ve gezegen sistemimize ışık ve enerji sağlayan en büyük yıldızdır.

Salıncağın sallanması dönme hareketi yerine salınım hareketi sergilerken, diğer iki seçenek dönme hareketi ile ilişkilidir. Dünya'nın dönmesi ve dönme dolabı dönme hareketi örnekleridir.

Aşağıdakilerden hangisi yapay ışık kaynağıdır sorusunun cevabı "A Mum"dur. Mumlar, insanlar tarafından yapılarak yakıldığında ışık üreten yapay bir ışık kaynağıdır. Şimşek ise doğal bir ışık kaynağıdır çünkü atmosferdeki elektrik yüklü parçacıkların çarpışması sonucu oluşan bir doğa olayıdır. Yıldızlar ise doğal ışık kaynaklarıdır ancak verilen seçenekler arasında bulunmamaktadır.

Gazlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir sorusunun cevabı "C) Bulunduğu kabın şeklini alırlar."dır. Gazlar, bulundukları kabın şeklini almayan ve içine konuldukları kabı dolduran maddelerdir. Katı ve sıvılar kabın şeklini alabilirken, gazlar bunu yapamazlar. Diğer seçeneklerde verilen özellikler doğrudur.

Işık kaynaklarının şiddeti farklı olabilir. Doğal ışık kaynakları, örneğin Güneş, farklı zamanlarda farklı şiddetlerde ışık yayabilir. Yapay ışık kaynakları da farklı güçlere sahip olabilir, bu nedenle ışık kaynaklarının şiddeti aynı değildir.

Güneş doğal bir ışık kaynağıdır ve kendi ışığını üretir. Diğer seçenekler olan Telefon ışığı ve Lamba ise yapay ışık kaynaklarıdır. Telefon ışığı telefon ekranından yayılan yapay ışıktır ve Lamba ise elektrik enerjisi kullanılarak üretilen yapay bir ışık kaynağıdır.

Çekme hareketi, bir nesneyi veya bir cismin yönünü değiştirerek kendimize doğru çekme eylemidir. İp çekme oyununda ipi kendine doğru çeken kişi çekme hareketini gerçekleştirmektedir. Diğer seçeneklerde ise nesneler ileriye doğru itilme veya koşma hareketi sergilemektedir.

Katı maddeler belirli bir şekle ve hacme sahiptir. Süt ve doğal gaz ise sıvı ve gaz halinde bulunan maddelerdir. Perde ise sert bir yapıya sahip değildir, bu nedenle katı bir madde değildir.

Katı maddelerin belirli bir şekli vardır (A), ancak akışkan değildirler. Akışkanlık, sıvı maddelere özgü bir özelliktir. Katı maddeler serttirler (C), bu da onların belirli bir hacmi ve şekli olduğu anlamına gelir. Bu nedenle, katı maddelerin akışkan olmadığı doğrudur.

Akışkan maddeler, belirli bir şekle sahip olmayan ve kabın şeklini alan maddelerdir. Sirke ve civa sıvı halde bulunan maddelerdir ve akışkan özellik gösterirler. Demir ise katı bir maddedir ve akışkan değildir.

İtme kuvveti, bir cismin hareket yönünde uygulanan bir kuvvettir. Eren'in sandalyeyi ileri doğru sürüklemesi (A), sandalyenin hareket yönünde bir kuvvet uyguladığı anlamına gelir. Diğer seçeneklerde ise cisimlerin yer değiştirmesi farklı kuvvet türleriyle ilgilidir.

Sallanma hareketi, bir noktanın belirli bir eksen etrafında düzenli olarak gidip gelme hareketidir. Bir çocuğun salıncakta sallanması ve kuşun kafasını ileri ve geri doğru hareket ettirmesi sallanma hareketine örnek olarak verilebilir. Ancak aracın ileri doğru hareket etmesi, sallanma hareketi değil düzgün doğrusal hareketi ifade eder.

Sesin şiddeti, kaynağından uzaklaştıkça azalır. Bu nedenle sesin şiddeti kaynaktan çıktıktan sonra sürekli aynı değildir. Ses, havada titreşen moleküller arasındaki basınç dalgalanmalarının bir sonucudur ve her yönde yayılır (A). Ancak ses, boşlukta da yayılabilir; fakat boşlukta sesin yayılması havada yayılmasına göre daha sınırlıdır (C).

Ses dalgaları genellikle dalga boyu ve frekanslarına bağlı olarak ilerlerler, ancak doğrusal olarak ilerlemezler. Ses dalgaları, yayıldıkları ortamda dalga şeklinde ilerlerler. Bu nedenle "Ses doğrusal olarak ilerler." ifadesi yanlıştır.

Diğer seçeneklerde verilen hareketler dönme veya salınma hareketi içerirken, "yerden seken top"un hareketi doğrusal bir yolda yukarı ve aşağı doğru sıçrama şeklindedir, bu nedenle diğerlerinden farklı bir hareket sergiler.

Verilen resimdeki hareket, bir nesnenin bir eksil etrafında dönme hareketini göstermektedir. Nesnenin dönme hareketine örnek verilmektedir.

Doğru cevap A) Yavaşlama olmalı. Görselde kamyonun yokuş yukarı tırmanmaya başladığı ve tekerleklerinin yavaşlamış bir şekilde döndüğü görülüyor.

Doğru cevap C) I, II ve III olmalıdır. Verilen üç ifade de hareketle ilgili doğru bilgileri içermektedir. İlk ifade, canlı varlıkların kendi başlarına hareket edebileceğini ifade ederken, ikinci ifade cansız varlıkların hareket etmesi için dışarıdan bir etkiye ihtiyaç duyduğunu belirtir. Üçüncü ifade ise hareketin bir varlığın başka bir varlığa göre yer değiştirmesi olduğunu açıklamaktadır

Cevap: C) I, II ve III

Ses, dalgalar halinde yayılır. Ses dalgaları titreşimlerin taşındığı ve yayıldığı enerji biçimleridir. Gözle görülemeyen bir fiziksel etki olan ses dalgaları, bir ortam içinde dalga olarak yayılırlar.

Doğru cevap C) 4 olmalıdır. Gök gürültüsü, volkanik patlamalar, yağmur sesi ve hayvan sesleri doğal kaynaklı seslerdir.

Deniz dalga sesi, insanlar tarafından oluşturulan bir ses değil, doğal bir kaynaktan kaynaklanan bir sestir. Diğer seçeneklerde yer alan korna sesi ve gitar sesi ise insanlar tarafından oluşturulan seslerdir.

Soruda "doğru değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. "Sesleri duyabilmemiz için cisimleri görmemiz şarttır" ifadesi yanlıştır; çünkü ses, ışığın yayılma biçimine bağlı olmadan duyulabilir.

Kulağımızın duyabildiği titreşimlere "ses" denir. Ses, havada yayılan titreşimlerdir ve kulağımızın duyabildiği bir enerji biçimidir.

Soruda "doğal ışık kaynağı değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. Mum, çevresine kendiliğinden ışık veren bir kaynak değildir, bu nedenle doğal ışık kaynağı değildir.

Ateş böceği doğal bir ışık kaynağıdır ve insanlar tarafından yapılmamıştır. Diğer seçeneklerde yer alan odun ateşi ve ampul ise insanlar tarafından yapay olarak oluşturulan ışık kaynaklarıdır.

Soruda "ışık kaynağı değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. Ay, çevresini yaydığı ışıkla aydınlatmayan, yansıtıcı bir cisimdir; dolayısıyla ışık kaynağı değildir.

Soruda "doğru değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. Varlıkları görmek için ışığın gerekliliği, görme işleminin ışıkla gerçekleştiği gerçeği nedeniyle ışığın varlığına bağlıdır.

Doğru cevap B) Boşlukta ilerlemez olmalı.

Doğada maddenin üç farklı hali bulunmaktadır: katı, sıvı ve gaz. Bu üç hal, maddenin farklı sıcaklık ve basınç koşullarında nasıl davrandığını ve düzenlendiğini gösterir.

Doğru cevap C) Kahve olmalıdır. Kahve sıvı bir madde olduğu için bulunduğu kabın şeklini alır. Diğer maddeler olan çakıl taşı (katı) ve kitap (katı) ise kabın şeklini almazlar

Kışın araba lastiklerinin kaymaması için lastiklerin yüzeyinin pürüzlü olması gerekmektedir. Pürüzlü yüzeyler, zemine daha iyi tutunarak kaymayı engelleyebilir.

Soruda "örnek değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. Civa, sıvı halde olan bir metaldir; dolayısıyla gaz değil, sıvı bir haldedir.

Sıvı maddeler belirli bir sıcaklık ve basınç altında belirli bir hacimde bulunan maddelerdir. Buz ise katı bir haldedir ve belirli bir şekle ve hacme sahiptir. Dolayısıyla, buz sıvı maddelere örnek olarak verilemez.

Soruda "örnek değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. Meyve suyu, sıvı bir halde olan bir maddedir; dolayısıyla katı bir madde örneği değildir.

Ses dalgaları yayıldığı ortamda çeşitli yönlere yayılır, yani çok yönlü ilerler. Tek yönlü ilerlemez. Diğer ifadeler doğrudur; sesin olabilmesi için bir ses kaynağı gereklidir ve ses dalgaları dalga şeklinde yayılır.

Soruda "doğru değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. Yapay ışık kaynakları sadece geceleri değil, ihtiyaç duyulduğunda her zaman kullanılabilirler.

Işığın kendiliğinden yayıldığı veya yansıdığı bir kaynak olmadığı için pano ışık kaynağı değildir. Televizyon ve LED lamba ise ışık üreten veya yansıtan kaynaklardır.

Soruda "yapay ışık kaynağı değildir" ifadesi arandığına göre, yanlış ifadeyi tespit ediyoruz. Yıldızlar, doğal ışık kaynaklarıdır ve insan müdahalesi olmadan parlarlar.