6.Sınıf Türk Sosyal Hayatında Aile 2.Dönem 1.Yazılı - Klasik

Türk toplumunda ataerkil aile yapısı, yüzyıllardır süregelen bir gelenektir. Bu yapı, toplumun sosyal ve kültürel değerlerine dayanmaktadır. Ataerkil aile yapısı, babanın otoritesine dayanır. Baba, ailenin başı ve karar vericidir. Anne, çocukların bakım ve eğitimiyle ilgilenir. Çocuklar, babalarına saygı ve itaat gösterirler. Ataerkil aile yapısı, Türk toplumunun sosyal ve kültürel değerlerine dayanmaktadır. Bu yapı, yüzyıllardır süregelen bir gelenektir.

Türklerde babaya "ata" ya da "kang", anneye ise "ög" ya da "ana" denilirdi. Bu hitap şekilleri, Türklerin ataerkil toplum yapısını yansıtmaktadır. Babaya olan hitap şekli, onun ailenin başı ve karar vericisi olduğunu göstermektedir. Anneye olan hitap şekli ise, onun çocukların bakım ve eğitimiyle ilgilenen kişi olduğunu göstermektedir.

Eski Türklerde söz kesme merasiminde erkek tarafı kız tarafına kalın ödemesi yapmıştır. Kalın, kadına verilen çeyizdir. Kalının miktarı ve niteliği, ailenin ekonomik durumuna göre değişiklik gösterir.

Eski Türklerde levirat tipi evlilik, geniş aile yapısının olduğu fikrini destekler niteliktedir. Türk toplumlarında dul kalan kadınlar tek başına çaresiz bırakılmayarak himaye edilmiştir.

Töre, toplumda geçerli ve hâkim unsurdur. Türklerde "il (devlet) gider törü (töre) kalır" sözü törenin hâkim unsur olduğunu göstermektedir. Töre, adalet, iyilik, fedakârlık, eşitlik ve kişilik gibi değişmez prensiplerin bulunduğu anayasa hükmündedir.

Evlatlık edinme törenleri, evlatlık yakın akrabadan alınıp alınmamasına göre farklılık göstermektedir. Evlatlık yakın akrabadan alındığında babalığın külahı evlatlık alınan çocuğa giydirilirken analığın sütü emzirilir veya emme temsili olarak yaptırılır. Exogami dairesi içerisinde evlat edinme yapıldığında ise törenler daha kapsamlı olmakta ve satın alma yoluyla evlat edinme de görülmektedir.

Türk aile yapısı, tarih boyunca çeşitli faktörlerin etkisiyle değişime uğramıştır. Bu faktörler arasında, ekonomik koşullar, sosyal ve kültürel değişimler ve dini inançlar yer almaktadır. Türk aile yapısındaki en önemli değişimlerden biri, kadının toplumsal hayata katılımının artmasıdır. Bu değişim, Cumhuriyet'in kurulmasıyla birlikte hız kazanmış ve günümüzde kadınlar, çalışma hayatına daha fazla katılmakta ve toplumsal karar alma süreçlerinde daha fazla yer almaktadır.

Eski Türk aile yapısı, kadınların toplumsal hayata katılımının daha yaygın olduğu, boşanmanın nispeten daha kolay olduğu ve çok eşliliğin daha yaygın olduğu bir yapıya sahipti. Bu yapı, Türklerin göçebe bir yaşam tarzı sürmesi ve savaşçı bir toplum olması gibi faktörlerden etkilenmiştir. Göçebe bir yaşam tarzı sürdüren Türkler, kadınların da toplumsal hayata katılımını zorunlu kılmıştır. Kadınlar, ev işlerini yapmanın yanı sıra, hayvancılıkla uğraşmış, tarım yapmış ve savaşlarda bile yer almışlardır. Boşanmanın nispeten daha kolay olması ise, Türklerin göçebe bir yaşam tarzı sürmesi ve savaşçı bir toplum olması nedeniyle sık sık yer değiştirmesi ve yeni yerlerde yeni aileler kurması gibi faktörlerden kaynaklanmıştır. Çok eşliliğin daha yaygın olması ise, Türklerin savaşçı bir toplum olması ve savaşlarda çok sayıda erkek kaybının yaşanması nedeniyle kadınların korunması amacıyla uygulanan bir uygulamadır.

Eski Türklerde aile, toplumun temel yapı taşı olarak kabul edilirdi ve aile bağları çok güçlüydü. Aile üyeleri birbirlerine karşı sorumluydu ve birbirlerine destek olmak zorundaydı. Aile içindeki hiyerarşik düzen, toplumsal düzeni sağlamak için önemliydi ve aile reisinin otoritesi tartışılmazdı.

Eski Türklerde miras sistemi, toplumsal düzeni sağlamak için önemliydi. Mirasın eşit olarak dağıtılması, aile üyeleri arasında çatışmaların önlenmesini sağlıyordu ve aile reisinin otoritesini güçlendiriyordu. Mirasın dağıtımı sırasında ortaya çıkan anlaşmazlıkların hakem tarafından çözülmesi, adaletin sağlanmasını ve toplumsal düzenin korunmasını amaçlıyordu.

Leviratus sistemi, kadının kocası öldüğünde onun erkek kardeşinin veya yakın bir akrabasının onu koruması ve geçindirmesi anlamına gelir. Bu sistem kadını ekonomik ve sosyal olarak güvence altına alıyordu.

Eski Türkler çocuklarının iyi birer savaşçı ve iyi birer yurttaş olmasını istiyorlardı. Bu nedenle onları disiplinli ve itaatkar olarak yetiştiriyorlardı.

1. Eski Türklerde ailede mülkiyetin özel mülkiyet esasına dayalı olduğu anlaşılmaktadır. 2. Eski Türklerde aile içerisinde kadının hür olması durumu diğer topluluklarda hemen hiç görülmemektedir. 3. Kadının korunmasını hedef alan leviratus sistemi Moğollar hariç diğer topluluklarda yoktur. 4. Eski Türk ailesinde kadınları yakma adeti yoktur. 5. Diğer topluluklarda görülen yakın akraba ile evlenme adeti Türk ailesinde de görülmez. 6. Eski Türk ailesinde çocukların satılmasına, öldürülmesine ve diri diri gömülmesine tesadüf edilmemektedir. 7. Eski Türk ailesinde karısının çocuk yapması için başkasına takdim etme adeti yoktur. 8. Eski Türklerde birbirlerinin karılarını satın alma adeti yoktur. 9. Eski Türk ailesinde kardeşle evlenme adeti yoktur. 10. Eski Türklerde kızları ile evlenme adeti yoktur.

Eski Türklerde aile yapısı, zamanla değişime uğramıştır. İlk dönemlerde, ana soyu ve baba soyu eşit kabul edilen bir aile yapısı mevcuttu. Daha sonra, pederşahî aile sistemi benimsenmeye başlandı. Eski Türklerde izdivacî aile de vardı. İzdivacî aile, evlenmenin sonucunda oluşan ailedir.

1. Eski Türklerde aile kurumu genel olarak ataerkil aile olarak adlandırılır. 2. Eski Türk aile yapısı, toplumun temel birimi olup, sosyal ve ekonomik hayatın merkezinde yer alan çekirdek bir yapıdır. 3. Türk kültüründe aile, akrabalık bağları ve dayanışmasına dayalı sıkı bir topluluktur. 4. Geleneksel Türk aile yapısı dar aile olarak tanımlanır. 5. Eski Türklerde aile büyükleri ve yaşlılar saygı duyulan konumunda olup, aile içinde önemli bir yere sahiptirler. 6. Türk aile kültüründe kadın büyük öneme sahiptir. 7. Eski Türk ailelerinde çocuk yetiştirme geleneksel biçiminde tanımlanır. 8. Eski Türklerde boy dışı evlilik yaygın olarak görülmektedir. 9. Eski Türklerde boşanma, evlilik akdinin sona ermesi olarak sosyal bir olaydır. 10. Eski Türklerde küçük oğul, ailenin varisi olarak kabul edilir.