8.Sınıf Fen Bilimleri Dersi (5. ÜNİTE: BASİT MAKİNELER) Özeti

Basit Makineler

Basit makineler, işleri daha kolay hale getiren araçlardır. Kuvvetten veya yoldan kazanç sağlamak, uygulanan kuvvetin yönünü değiştirmek, bir işin yapılma hızını değiştirmek ya da bir enerji türünü başka bir enerji türüne dönüştürmek amacıyla binlerce yıldan beri kullanılmaktadır.

Makaralar

Makaralar, günlük yaşantımızda iş yaparken bize birtakım kolaylıklar sağlayan basit makine çeşitlerindendir. Makaralar, sabit bir eksen etrafında serbestçe dönebilen, ipin geçebilmesi için çevresinde oluğu olan araçlardır.

• Sabit Makaralar: Sabit bir yere asılan, çevresine dolanan ip çekildiğinde yalnızca dönme hareketi yapabilen, cisimlerin çeşitli yönlere hareket etmesinde kolaylık sağlayan makaralardır.
• Hareketli Makaralar: Çevresine dolanan ip çekildiğinde dönerek alçalma veya yükselme hareketi yapan makaralardır.
• Palangalar: Hareketli ve sabit makaraların bir arada kullanılmasıyla oluşan sistemlere palanga adı verilir.

Sonuç

Basit makineler, işleri daha kolay hale getirir, ancak işten veya enerjiden kazanç sağlamazlar.

Basit Makineler

Basit makineler, iş yapmayı kolaylaştırmak için kullanılan cihazlardır. Kaldıraç, eğik düzlem, kama, tekerlek ve dingil, vida ve hareketli makara olmak üzere altı tür basit makine vardır.

Kaldıraç

Kaldıraç, bir destek noktası etrafında hareket eden bir çubuktur. Kaldıraçlar, yükü kaldırmak veya hareket ettirmek için kullanılır. Kaldıraçlarda uygulanan kuvvetin destek noktasına olan uzaklığına kuvvet kolu, yükün destek noktasına olan uzaklığına yük kolu denir.

Kaldıraç Türleri

• Desteğin Arada Olduğu Kaldıraçlar
• Yükün Arada Olduğu Kaldıraçlar
• Kuvvetin Arada Olduğu Kaldıraçlar

Eğik Düzlem

Eğik düzlem, düz bir yüzeyin eğimli hale getirilmesiyle oluşturulur. Eğik düzlemler, yükü kaldırmak veya hareket ettirmek için kullanılır. Eğik düzlemlerde uygulanan kuvvetin büyüklüğü, eğimin dikliğine bağlıdır. Eğik düzlemler, rampa, merdiven, kaydırak gibi günlük hayatta kullanılan birçok araçta bulunur.

Kama

Kama, iki eğimli yüzeyin bir araya getirilmesiyle oluşturulur. Kamalar, nesneleri ayırmak veya kaldırmak için kullanılır. Kamalar, balta, bıçak, çivi, keski gibi günlük hayatta kullanılan birçok araçta bulunur.

Tekerlek ve Dingil

Tekerlek ve dingil, bir çubuğun etrafına sarılmış bir dairedir. Tekerlekler, yükü taşımak veya hareket ettirmek için kullanılır. Tekerlekler, araba, bisiklet, motosiklet gibi günlük hayatta kullanılan birçok araçta bulunur.

Vida

Vida, eğimli bir yüzeye sarılmış bir çividir. Vidalar, nesneleri birbirine tutturmak veya kaldırmak için kullanılır. Vidalar, vida, cıvata, somun gibi günlük hayatta kullanılan birçok araçta bulunur.

Hareketli Makara

Hareketli makara, bir ipin etrafına sarılmış bir çarktır. Hareketli makaralar, yükü kaldırmak veya hareket ettirmek için kullanılır. Hareketli makaralar, asansör, vinç, gemi vinci gibi günlük hayatta kullanılan birçok araçta bulunur.

Basit Makinelerin Kullanım Alanları

• Kaldıraçlar: Araba kriko, makas, pense, kürek, kürek sapı, tahterevalli, tek elle kaldırma kolu.
• Eğik Düzlem: Rampa, merdiven, kaydırak, yol, merdiven, konveyör bant, vinç, kayak pisti, kızak pisti, sürüngenlerin gövdeleri, uçakların gövdeleri
• Kama: Bıçak, balta, çivi, iğne, tornavida, keski, mendil, çadır kazığı, ağızdaki dişler, tırnaklar, kanatlar, pervaneler, yapraklar, evlerin çatısı
• Tekerlek ve Dingil: Araba, bisiklet, motosiklet, uçak, gemi, saat, torna, matkap, taşlama makinesi, çarkıfelek, rüzgâr gülü, çömlekçi çarkı, su değirmeni, dikiş makinası
• Vida: Ampul, şişe kapağı, kalem, kurşunkalem, tornavida, cıvata, somun, vida
• Hareketli Makara: Asansör, vinç, gemi vinci, bayrak direği, perdeli pencere, stor perde, balıkçı olta takımı

Sonuç

Basit makineler, iş yapmayı kolaylaştırmak için kullanılan cihazlardır. Kaldıraç, eğik düzlem, kama, tekerlek ve dingil, vida ve hareketli makara olmak üzere altı tür basit makine vardır. Basit makineler, günlük hayatta birçok alanda kullanılır.

Basit Makineler

Giriş Paragrafı: Basit makineler, günlük hayatta işimizi kolaylaştırmak için kullandığımız makinelerdir. Kaldıraç, makaralar, eğik düzlem, dişli çarpıklar ve vidalar basit makinelerdendir.

Kaldıraç Türleri

Kaldıraçlar, kuvveti yükü dengelemek için kullanan basit makinelerdir. Üç tür kaldıraç vardır:

1. Birinci Tür Kaldıraçlar: Destek noktası, kuvvet ve yükün arasında bulunur. Örnekler: Tahterevalli, makas, pense, kürek.
2. İkinci Tür Kaldıraçlar: Yük, destek noktası ve kuvvetin arasında bulunur. Örnekler: Tekerlekli el arabası, şişe açacağı, fındık kıracağı.
3. Üçüncü Tür Kaldıraçlar: Kuvvet, destek noktası ve yükün arasında bulunur. Örnekler: Cımbız, balık olta takımı, çekiç, süpürge.

Makaralar

Makaralar, yükü kaldırmak veya hareket ettirmek için kullanılan basit makinelerdir. Sabit ve hareketli olmak üzere iki türü vardır:

• Sabit Makaralar: Tek bir yerde sabit olarak duran makaralardır. Kuvvetten kazanç sağlamazlar, ancak yükün yönünü değiştirirler.
• Hareketli Makaralar: Yükün hareket ettiği makaralardır. Kuvvetten kazanç sağlarlar.

Eğik Düzlem

Eğik düzlem, yükü daha az kuvvet kullanarak kaldırmayı sağlayan basit bir makinedir. Örnekler: Rampa, merdiven, spiral merdiven.

Dişli Çarpıklar

Dişli çarpıklar, birbirine kenetlenen dişli tekerleklerden oluşan basit makinelerdir. Kuvveti ve hareketi iletirler. Örnekler: Bisiklet, saat, araba.

Sonuç Alt Başlığı

Sonuç Paragrafı: Basit makineler, işimizi kolaylaştırmak için kullandığımız önemli araçlardır. Basit makineleri anlayarak, günlük hayatta daha etkili ve verimli bir şekilde kullanabiliriz.